Με δύο ηθοποιούς και ζωντανή πρωτότυπη μουσική, η θεατρική ομάδα Roswitha παρουσιάζει το αρχαιότερο γνωστό λογοτεχνικό έργο από τη Μεσοποταμία, το Έπος του Γκίλγκαμες, που βρέθηκε σε πήλινες πινακίδες γραμμένο σε σφηνοειδή γραφή και χρονολογείται από τον 21ο αιώνα π.Χ. Ο νεαρός βασιλιάς Γκίλγκαμες μαζί με τον φίλο του Ενκίντου αναζητούν τη δόξα και κατορθώνουν άθλους υπεράνθρωπους. Όταν όμως ο Ενκίντου πεθαίνει, ο Γκίλγκαμες ξεκινάει ένα ταξίδι για τον κάτω κόσμο για να βρει το μυστικό της αιώνιας ζωής. Με ιδιαίτερη ευαισθησία, γεμάτο αγάπη για τη ζωή, αυτό το αριστουργηματικό έπος αποκαλύπτει πως η ουσία του ανθρώπου παραμένει η ίδια: υπέροχη και χωμάτινη μαζί. Μέσα στη φθαρτότητά μας, το μόνο που μένει ίσως είναι μια σπουδαία αφήγηση: η ιστορία για τον άνθρωπο.
Η μουσική παράσταση «Δώς μοι τοῦτον τον ξένον» προτείνει μια εναλλακτική ανασύνθεση επιλεγμένων ύμνων της Μεγάλης Εβδομάδας από τη συλλογή «Αγία και Μεγάλη Εβδομάδα» του Γεωργίου Ραιδεστινού (1833-1889). Με την εκφραστική δυναμική του τοξωτού ταμπουρά (yaylitanbur), ενός οργάνου που εμπνέεται από τη δυναμική και το ηχόχρωμα της ανθρώπινης φωνής, η μουσική ακινητοποιεί τον χρόνο και ακροβατεί ανάμεσα στην εσωτερικότητα, την καθημερινότητα και την πνευματικότητα. Φιλοδοξεί να αναδείξει τη βαθιά επικοινωνιακή δύναμη του θρησκευτικού μέλους και να συνεισφέρει εν τέλει σε μια εναλλακτική «ιέρωση» της πραγματικότητας. Ο λόγος και η κίνηση δεν απουσιάζουν. Χτίζονται φωνητικές αυτοσχεδιαστικές γέφυρες πάνω στους ύμνους, ξεκινώντας έναν διάλογο ανάμεσα στις φόρμες της βυζαντινής παράδοσης και τις ανοικτές σύγχρονες αυτοσχεδιαστικές. Ανάμεσα στην οπτική της ψυχής ως σταθερό σχήμα και τη συμπληρωματική της, ως αεικίνητο περιεχόμενο. Η οπτική επένδυση της παράστασης επιχειρείται μέσα από τη συναισθηματικά συνταρακτική συρραφή φιλμικών στιγμών από το έργο του Πιέρ Πάολο Παζολίνι, «Το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον».
Μια θεατρική παράσταση που βασίζεται στο –διασκευασμένο για τους σκοπούς της παράστασης– παραμύθι της Στέλλας Μιχαηλίδου Ιστορίες από το Γατουχάν: Ίδια έχουμε μαμά (εκδ. Καλειδοσκόπιο, 2021).
Η παράσταση φωτίζει μέσα από τα μάτια των παιδιών, με έναν πολύ ουσιαστικό, τρυφερό και ταυτόχρονα παιγνιώδη τρόπο, πλευρές του προσφυγικού θέματος. Εκεί όπου οι ενήλικες γάτες βλέπουν μόνο προβλήματα, οι μικρές αναγνωρίζουν πλούτο και μοναδικά δώρα. Μια ιστορία που ενώνει το χθες με το σήμερα, εστιάζοντας στο θέμα της υποδοχής των προσφύγων, των πραγματικών προβλημάτων, των προκαταλήψεων που υπάρχουν, αλλά και στην αξία καθώς και την πολυτιμότητα του μοναδικού Άλλου.
Οι ήρωες από παραμύθια Ανατολής και Δύσης διατρέχουν σαν φωτεινός ιστός το έργο, ενώνοντας όλο τον κόσμο, ανεξάρτητα από εθνικές, πολιτιστικές, φυλετικές, θρησκευτικές και κάθε είδους διαφορές.
Μια αναζήτηση των διαδρομών των γεγονότων, των εικόνων, των ιδεών, μέσα στον χρόνο: Η ομάδα Die Wolke παρουσιάζει τα Ίχνη, μια παράσταση σύγχρονου χορού που αντλεί την πρώτη ύλη της από συνεντεύξεις, με κεντρικό άξονα τη λειτουργία της μνήμης και της προφορικής επικοινωνίας στη διαμόρφωση των εικόνων με προέλευση το μικρασιατικό ιδίωμα.
Η κίνηση, σε συνέργεια με μουσικές και ηχητικές συνθέσεις, προσεγγίζει την υποκειμενικότητα των περιγραφών, τη χαμηλή ευκρίνεια, τα κενά και τον αρνητικό χώρο σαν φθορά που αποκαλύπτει τη διάσταση του χρόνου στις ποιητικές εικόνες, εστιάζοντας έτσι στη διυποκειμενικότητα των αφηγηματικών διαθλάσεων.
Με αφορμή τη Μικρασιατική Καταστροφή, η παράσταση ασχολείται με το αινιγματικό κείμενο του Γιώργου Χειμωνά «Ο γιατρός Ινεότης».
Η περιπλάνηση και η Ιστορία των μαζών, η Ιστορία του γένους, το γένος των ανθρώπων και το τέλος τους για να αναγεννηθεί μοιραία το καινούριο, είναι η ουσία της Μικρασιατικής Καταστροφής και ο κοινός τόπος με το κείμενο του Γιώργου Χειμωνά. Ο Χειμωνάς γράφει αφηγήσεις που διακόπτονται όπως τα όνειρα και το ονειρικό στοιχείο της Ιεράς Μονής Κοιμήσεως Θεοτόκου Δεσκάτης Γρεβενών είναι το ταρκοφσκικό σκηνικό που ταιριάζει στην ποιητική γραφή του κειμένου.
Η μη ρεαλιστική εκφορά του λόγου, η εικόνα, η μουσική, καθώς και το τραγούδι, είναι τα στοιχεία που συνθέτουν την παράσταση.
Ο Ερυσίχθων, πάνω στη μανία του να κόβει δέντρα, δεν σεβάστηκε ούτε την ιερή λεύκα της Δήμητρας. Τότε η θεά τον καταδίκασε σε ακόρεστη πείνα που τον οδήγησε σε φρικτό θάνατο, αφού έφαγε τις ίδιες του τις σάρκες.
Η μουσική παράσταση με live γλυπτική Τα αλυσοπρίονα του Ερυσίχθονα καταπιάνεται με το ζήτημα της εκμετάλλευσης της φύσης από τον άνθρωπο. Επί σκηνής δύο γλύπτες/υλοτόμοι και τέσσερις μουσικοί. Οι γλύπτες σμιλεύουν κορμούς λεύκας, τα όργανα συνομιλούν και συντονίζονται με τον ξυλουργικό τους ήχο ενώ παρεισφρέει μεταρσιωμένος και ο τσάμικος «Δεν κλαίτε δέντρα και κλαδιά».
Η σύμπραξη του συνόλου σύγχρονης μουσικής ΤΕΤΤΤΙΞ με τους υλοτόμους παράγει μια μουσική αποκαλυπτική και πρωτόφαντη που, από ηχορύπανση και οιωνός κακών, γίνεται το δραματουργικό όχημα του μύθου. Τα εργαλεία στα χέρια των υλοτόμων οδηγούν όχι στην καταστροφή της φύσης, αλλά στη δημιουργία τρισδιάστατων γλυπτών μέσα από έναν διάλογο μαζί της.
Ας οραματιστούμε μια ωφέλιμη αναδιαχείριση της φύσης και μια καλλιτεχνική νοηματοδότησή της, μήπως και θεραπευτούμε από την αδηφαγία μας.
Ποιες είναι οι προοπτικές της Δυτικής Μακεδονίας μετά την απολιγνιτοποίηση; Πώς θα αντικατασταθεί ο λιγνίτης για να αποκατασταθεί το περιβάλλον; Ιστορικά ντοκουμέντα, αρχειακό υλικό, συνεντεύξεις κατοίκων μπλέκονται με μυθοπλαστικά στοιχεία φωτίζοντας τις πολύπλευρες διαστάσεις του θέματος και αναδεικνύοντας την τραγικότητα της έλλειψης ουσιαστικής διεξόδου. Αιχμή του διλήμματος, η επιχειρούμενη αναστροφή της κλιματικής αλλαγής, έναντι του οικονομικού μαρασμού και της πληθυσμιακής συρρίκνωσης της περιοχής. Οι άνθρωποι της Δυτικής Μακεδονίας, αν δεν δοθεί μια παραγωγική διέξοδος ανάπτυξης, ισορροπούν ανάμεσα στον αργό θάνατο του οικονομικού μαρασμού και τον, επίσης, αργό θάνατο εξαιτίας της περιβαλλοντικής καταστροφής, με ορατές επιπτώσεις στην υγεία τους. Μια παράσταση, ένα μεικτό είδος θεάτρου και μουσικής, αποτελούμενο από ηθοποιούς, live μπάντα και ένα παραχορήγημα 15 κατοίκων, εκπροσώπων της κοινωνίας των πολιτών, που λειτουργούν ως ένας σύγχρονος χορός, μάρτυρας και κριτής.
Το 2071 αποτελεί μια «δραματοποιημένη διάλεξη» του κλιματολόγου Κρις Ράπλεϋ και του καταξιωμένου Βρετανού συγγραφέα Ντάνκαν ΜακΜίλλαν (Πνεύμονες, Όλα τα υπέροχα πράγματα) που παρουσιάστηκε το 2014 στο Royal Court Theatre του Λονδίνου και φέτος, δέκα περίπου χρόνια μετά, ανεβαίνει για πρώτη φορά στην Ελλάδα.
Πρόκειται για έναν θεατρικό μονόλογο βασισμένο στην επιστημονική πορεία του Ράπλεϋ και στα συμπεράσματα που εξάγει από αυτήν. Αναλύοντας πιθανές λύσεις, φαίνεται κάπως επιφυλακτικός για την επίλυση του ζητήματος του υπερπληθυσμού και εναποθέτει τις ελπίδες του στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας διερωτώμενος ουσιαστικά «ποιο είναι το μέλλον που θέλουμε να δημιουργήσουμε».
Ο Μάνος Καρατζογιάννης, μετά από μια σειρά πετυχημένων μονολόγων (Φύλακας μιας Επανάστασης, Αυτός, ο άλλος και το παντελόνι του, Το τραγούδι της Φλέρυς, μεταξύ άλλων), σκηνοθετεί τον Αντώνη Μυριαγκό με την αρωγή του μουσικού Τηλέμαχου Μούσα, ο οποίος παίζει ζωντανά, και συμβολικά, αιθερόφωνο στη σκηνή.
Μια περιηγήτρια μαζί με τους βοηθούς της καταφθάνουν σ’ έναν άγνωστο καταστραμμένο τόπο – ο οποίος, όμως, είναι γεμάτος από κρυμμένα ίχνη προγενέστερων «κατοίκων». Η ανεύρεση καταγραφών, μαρτυριών που σωρεύονται στον τόπο (άλλες διαβάζονται, άλλες άδονται, άλλες αναπαράγονται από μηχανήματα), αποκαλύπτει τις αιτίες που προκάλεσαν τη σημερινή πραγματικότητα. Η παράσταση Νύχτα στη γη σε σκηνοθεσία Αλέξανδρου Κοέν έχει τη μορφή ενός αγωνιώδους θρίλερ, όπου μέσα στον προκαθορισμένο χρόνο θα πρέπει οι περιηγητές (με τη συνέργεια των θεατών) να συλλέξουν όσο περισσότερα στοιχεία μπορούν.
Από τη Βίβλο μέχρι τους Ρομαντικούς, επί δύο ολόκληρες χιλιετίες, η σχέση του Ανθρώπου με τη Φύση βρίσκεται στο κέντρο της ποιητικής δημιουργίας. Ο Άνθρωπος είναι παιδί της Φύσης: δεν μπορεί να υπάρξει παρά μόνο με τους όρους της. Αποσπάσματα της Βίβλου, του William Blake, του Samuel Coleridge, του Goethe, του Novalis, του Baudelaire, του Rimbaud, του Σολωμού, του Σικελιανού –με κύριο άξονα το σπουδαίο αποκαλυπτικό ποίημα «Σκοτάδι» του Byron– συρράπτονται, διαλέγονται, αλληλοσυμπληρώνονται.
Μια βιωματική θεατρική ξενάγηση στην εικαστική εγκατάσταση The Museum of Unnatural History από την ομάδα Dulcinea Compania. Ζωντανεύοντας το μυθιστόρημα του Σαλμάν Ρουσντί Ο Λούκα και η φωτιά της ζωής, ο Λούκα και τα δύο αγαπημένα του ζώα, ο σκύλος και το αρκούδι, μας συστήνουν τις αναμνήσεις του περιπετειώδους ταξιδιού τους στη φύση, που έχει γίνει αφύσικη εξαιτίας της ανθρώπινης παρέμβασης. Ο ήρωάς μας ανακαλύπτει την υπερφυσική του αγωνία για τα ζώα, τα έντομα και τα θαλάσσια πλάσματα, καθώς περιηγείται σε έναν κόσμο όπου όλα αλλοιώνονται, βιομηχανοποιούνται, εκφυλίζονται. Αφορμή για το ταξίδι του: ο μπαμπάς του έχει πέσει σε έναν ύπνο αιώνιο και ο Λούκα θα μπορέσει να τον ξυπνήσει μόνο αν λύσει το μεταφυσικό μυστήριο της ιστορίας του Ανθρώπου και της Φύσης.