Ο Εγγονόπουλος έχει αφήσει το αποτύπωμά του στο παλίμψηστο της νεοελληνικής ταυτότητας με ένα έργο που αντέχει στον χρόνο. Οξύτητα ποιητικού λόγου, εικαστική διεισδυτικότητα, αποθέωση του χρώματος, ελευθερία, γενναιότητα, «τρέλα» για ζωή και έρωτα. Υπερασπίστηκε το ρεύμα του υπερρεαλισμού με πάθος και πείσμα, συνομίλησε με την παράδοση με γνώση και τόλμη, οδεύοντας αέναα σε μια συνεχή υπέρβαση.
Δανειζόμαστε τον στίχο του «Δεν είναι εποχή για ποίηση…» για μια παράσταση γεμάτη μουσική και ποίηση, στο επισκέψιμο μνημείο της Ιεράς Μονής Κοιμήσεως Θεοτόκου Τορνικίου, κοντά στη Δεσκάτη Γρεβενών. Ο Σωκράτης Σινόπουλος υπογράφει την πρωτότυπη μουσική και συνδράμει μουσικά με το κουαρτέτο του. Ο αρχέγονος ήχος της λύρας συναντά την τζαζ και τη σύγχρονη μουσική.
Η σπουδαία Ρένη Πιττακή και ο Κώστας Βασαρδάνης ερμηνεύουν και συνομιλούν με τους μουσικούς, στις όχθες του Αλιάκμονα, λουσμένοι σε ένα μαγικό φως με φόντο αγριολούλουδα, ήχους πουλιών, αντανακλάσεις νερού.
Ο ξεριζωμός αποτελεί μια τραυματική εμπειρία από το παρελθόν που συνεχίζεται μέχρι σήμερα, επηρεάζοντας γενιές ολόκληρες και διαμορφώνοντας τις ταυτότητες και τις ιστορίες τόσο των ατόμων όσο και των κοινωνιών. Η μουσική οπτικοακουστική δράση Μνήμης περάσματα εξερευνά τον διαχρονικό δεσμό του ελληνισμού με τον εκπατρισμό. Μέσα από έναν συνδυασμό τραγουδιών, αφηγήσεων και ψηφιακής οπτικοακουστικής τέχνης, ανασύρονται ιστορικές μνήμες και ο πόνος του ξεριζωμού, μετατρέποντας τα τραγούδια σε ζωντανά ντοκουμέντα της συλλογικής μνήμης.
Η παράσταση Αντιλογίες βασίζεται σε μια δραματουργική σύνθεση που συνυφαίνει την πλατωνική Απολογία με την Αληθινή απολογία του Σωκράτη του Κώστα Βάρναλη. Ο σύγχρονος Σωκράτης καλείται σε ανάκριση και απαντά αντλώντας από τη φιλοσοφική οξύνοια του Πλάτωνα και την αιχμηρή ειρωνεία του Βάρναλη. Μέσα από αυτόν τον σκηνικό διάλογο αναδεικνύεται μια διαχρονική αναμέτρηση: η σκέψη απέναντι στην εξουσία, η αλήθεια απέναντι στα ψεύδη, η ευθύνη απέναντι στον εφησυχασμό. Ο λόγος –φιλοσοφικός, ποιητικός, ανατρεπτικός– κυριαρχεί επί σκηνής, πλαισιωμένος από πρωτότυπη ζωντανή μουσική. Η παράσταση προσφέρει μια εμπειρία που γεφυρώνει δύο χιλιετίες στοχασμού, θέτοντας ξανά ερωτήματα που παραμένουν επίκαιρα: Τι είναι αλήθεια; Ποια η θέση του σκεπτόμενου ανθρώπου στην κοινωνία; Και πόσο κοστίζει σήμερα η αναζήτηση της αλήθειας;
Το έργο Πάντων μίμησις αποτελεί μια μουσικοχοροθεατρική περφόρμανς με στοιχεία θεατρικής αφήγησης και εικαστικού χάπενινγκ. Παράλληλα έχει στόχο να αποτελέσει την πρώτη φάση μιας έρευνας πάνω στον συγκερασμό παραστατικών, διαδραστικών, αφηγηματικών και αναπαραστατικών τεχνών στη νοτιοανατολική Ευρώπη των προνεωτερικών χρόνων.
Τα παραστατικά αυτά υβριδικά δρώμενα ανιχνεύονται σε θραύσματα ελλιπή μεν, ικανά δε να ενθαρρύνουν την εικασία κάποιων continuum που έχουν σαν αφετηρία την ύστερη ελληνορωμαϊκή αρχαιότητα και φτάνουν μέχρι σημερινές λαϊκές εκδηλώσεις ή ακόμα και σύγχρονες καλλιτεχνικές εκφάνσεις διαμέσου της μεταβυζαντινής παράδοσης. Οι ελλείψεις στοιχείων τεκμηρίωσης ως προς την ιστορική ακρίβεια και τη συνεπή απόδοση του ύφους, της λειτουργίας, της θεματολογίας και της μορφής των εν λόγω σκηνικών δρωμένων στην κρίσιμη μεταβατική περίοδο των «σκοτεινών χρόνων» στην περίπτωσή μας παραδίδουν χώρο στη δημιουργική φαντασία: μέσω της αναζήτησης μιας συλλογικής μνήμης προσβλέπουμε σε μια σύγχρονη αυτόνομη καλλιτεχνική δημιουργία που καταδεικνύει τη ρευστότητα που ενώνει παρελθόν, παρόν και μέλλον.
Με δύο ηθοποιούς και ζωντανή πρωτότυπη μουσική, η θεατρική ομάδα Roswitha παρουσιάζει το αρχαιότερο γνωστό λογοτεχνικό έργο από τη Μεσοποταμία, το Έπος του Γκίλγκαμες, που βρέθηκε σε πήλινες πινακίδες γραμμένο σε σφηνοειδή γραφή και χρονολογείται από τον 21ο αιώνα π.Χ. Ο νεαρός βασιλιάς Γκίλγκαμες μαζί με τον φίλο του Ενκίντου αναζητούν τη δόξα και κατορθώνουν άθλους υπεράνθρωπους. Όταν όμως ο Ενκίντου πεθαίνει, ο Γκίλγκαμες ξεκινάει ένα ταξίδι για τον κάτω κόσμο για να βρει το μυστικό της αιώνιας ζωής. Με ιδιαίτερη ευαισθησία, γεμάτο αγάπη για τη ζωή, αυτό το αριστουργηματικό έπος αποκαλύπτει πως η ουσία του ανθρώπου παραμένει η ίδια: υπέροχη και χωμάτινη μαζί. Μέσα στη φθαρτότητά μας, το μόνο που μένει ίσως είναι μια σπουδαία αφήγηση: η ιστορία για τον άνθρωπο.
Η μουσική παράσταση «Δώς μοι τοῦτον τον ξένον» προτείνει μια εναλλακτική ανασύνθεση επιλεγμένων ύμνων της Μεγάλης Εβδομάδας από τη συλλογή «Αγία και Μεγάλη Εβδομάδα» του Γεωργίου Ραιδεστινού (1833-1889). Με την εκφραστική δυναμική του τοξωτού ταμπουρά (yaylitanbur), ενός οργάνου που εμπνέεται από τη δυναμική και το ηχόχρωμα της ανθρώπινης φωνής, η μουσική ακινητοποιεί τον χρόνο και ακροβατεί ανάμεσα στην εσωτερικότητα, την καθημερινότητα και την πνευματικότητα. Φιλοδοξεί να αναδείξει τη βαθιά επικοινωνιακή δύναμη του θρησκευτικού μέλους και να συνεισφέρει εν τέλει σε μια εναλλακτική «ιέρωση» της πραγματικότητας. Ο λόγος και η κίνηση δεν απουσιάζουν. Χτίζονται φωνητικές αυτοσχεδιαστικές γέφυρες πάνω στους ύμνους, ξεκινώντας έναν διάλογο ανάμεσα στις φόρμες της βυζαντινής παράδοσης και τις ανοικτές σύγχρονες αυτοσχεδιαστικές. Ανάμεσα στην οπτική της ψυχής ως σταθερό σχήμα και τη συμπληρωματική της, ως αεικίνητο περιεχόμενο. Η οπτική επένδυση της παράστασης επιχειρείται μέσα από τη συναισθηματικά συνταρακτική συρραφή φιλμικών στιγμών από το έργο του Πιέρ Πάολο Παζολίνι, «Το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον».
Μια θεατρική παράσταση που βασίζεται στο –διασκευασμένο για τους σκοπούς της παράστασης– παραμύθι της Στέλλας Μιχαηλίδου Ιστορίες από το Γατουχάν: Ίδια έχουμε μαμά (εκδ. Καλειδοσκόπιο, 2021).
Η παράσταση φωτίζει μέσα από τα μάτια των παιδιών, με έναν πολύ ουσιαστικό, τρυφερό και ταυτόχρονα παιγνιώδη τρόπο, πλευρές του προσφυγικού θέματος. Εκεί όπου οι ενήλικες γάτες βλέπουν μόνο προβλήματα, οι μικρές αναγνωρίζουν πλούτο και μοναδικά δώρα. Μια ιστορία που ενώνει το χθες με το σήμερα, εστιάζοντας στο θέμα της υποδοχής των προσφύγων, των πραγματικών προβλημάτων, των προκαταλήψεων που υπάρχουν, αλλά και στην αξία καθώς και την πολυτιμότητα του μοναδικού Άλλου.
Οι ήρωες από παραμύθια Ανατολής και Δύσης διατρέχουν σαν φωτεινός ιστός το έργο, ενώνοντας όλο τον κόσμο, ανεξάρτητα από εθνικές, πολιτιστικές, φυλετικές, θρησκευτικές και κάθε είδους διαφορές.
Μια αναζήτηση των διαδρομών των γεγονότων, των εικόνων, των ιδεών, μέσα στον χρόνο: Η ομάδα Die Wolke παρουσιάζει τα Ίχνη, μια παράσταση σύγχρονου χορού που αντλεί την πρώτη ύλη της από συνεντεύξεις, με κεντρικό άξονα τη λειτουργία της μνήμης και της προφορικής επικοινωνίας στη διαμόρφωση των εικόνων με προέλευση το μικρασιατικό ιδίωμα.
Η κίνηση, σε συνέργεια με μουσικές και ηχητικές συνθέσεις, προσεγγίζει την υποκειμενικότητα των περιγραφών, τη χαμηλή ευκρίνεια, τα κενά και τον αρνητικό χώρο σαν φθορά που αποκαλύπτει τη διάσταση του χρόνου στις ποιητικές εικόνες, εστιάζοντας έτσι στη διυποκειμενικότητα των αφηγηματικών διαθλάσεων.
Με αφορμή τη Μικρασιατική Καταστροφή, η παράσταση ασχολείται με το αινιγματικό κείμενο του Γιώργου Χειμωνά «Ο γιατρός Ινεότης».
Η περιπλάνηση και η Ιστορία των μαζών, η Ιστορία του γένους, το γένος των ανθρώπων και το τέλος τους για να αναγεννηθεί μοιραία το καινούριο, είναι η ουσία της Μικρασιατικής Καταστροφής και ο κοινός τόπος με το κείμενο του Γιώργου Χειμωνά. Ο Χειμωνάς γράφει αφηγήσεις που διακόπτονται όπως τα όνειρα και το ονειρικό στοιχείο της Ιεράς Μονής Κοιμήσεως Θεοτόκου Δεσκάτης Γρεβενών είναι το ταρκοφσκικό σκηνικό που ταιριάζει στην ποιητική γραφή του κειμένου.
Η μη ρεαλιστική εκφορά του λόγου, η εικόνα, η μουσική, καθώς και το τραγούδι, είναι τα στοιχεία που συνθέτουν την παράσταση.
Ο Ερυσίχθων, πάνω στη μανία του να κόβει δέντρα, δεν σεβάστηκε ούτε την ιερή λεύκα της Δήμητρας. Τότε η θεά τον καταδίκασε σε ακόρεστη πείνα που τον οδήγησε σε φρικτό θάνατο, αφού έφαγε τις ίδιες του τις σάρκες.
Η μουσική παράσταση με live γλυπτική Τα αλυσοπρίονα του Ερυσίχθονα καταπιάνεται με το ζήτημα της εκμετάλλευσης της φύσης από τον άνθρωπο. Επί σκηνής δύο γλύπτες/υλοτόμοι και τέσσερις μουσικοί. Οι γλύπτες σμιλεύουν κορμούς λεύκας, τα όργανα συνομιλούν και συντονίζονται με τον ξυλουργικό τους ήχο ενώ παρεισφρέει μεταρσιωμένος και ο τσάμικος «Δεν κλαίτε δέντρα και κλαδιά».
Η σύμπραξη του συνόλου σύγχρονης μουσικής ΤΕΤΤΤΙΞ με τους υλοτόμους παράγει μια μουσική αποκαλυπτική και πρωτόφαντη που, από ηχορύπανση και οιωνός κακών, γίνεται το δραματουργικό όχημα του μύθου. Τα εργαλεία στα χέρια των υλοτόμων οδηγούν όχι στην καταστροφή της φύσης, αλλά στη δημιουργία τρισδιάστατων γλυπτών μέσα από έναν διάλογο μαζί της.
Ας οραματιστούμε μια ωφέλιμη αναδιαχείριση της φύσης και μια καλλιτεχνική νοηματοδότησή της, μήπως και θεραπευτούμε από την αδηφαγία μας.