Αισχύλου Πέρσες – Ο θρήνος των Άλλων

Τον Σεπτέμβριο του 1951 οι εξόριστοι στον Αϊ-Στράτη αποφασίζουν να ανεβάσουν για πρώτη φορά θεατρική παράσταση στο νησί. Επιλέγουν τους Πέρσες του Αισχύλου. Η λογοκρισία το επιτρέπει, επειδή τέσσερα μόλις χρόνια πριν είχε ανέβει από το Εθνικό Θέατρο με αφορμή τον εορτασμό για την ένωση της Δωδεκανήσου με την υπόλοιπη Ελλάδα. Επιπλέον, το αισχύλειο κείμενο ανέκαθεν χρησιμοποιούνταν για την υπογράμμιση της εθνικής υπεροχής και της συνέχειας του αίματος με την αρχαιότητα, επομένως θεωρήθηκε ως το πλέον κατάλληλο στη διαδικασία σωφρονισμού των αριστερών εξόριστων. Εξάλλου, οι φράσεις «Ίτε, παίδες Ελλήνων» και «Νυν υπέρ πάντων ο αγών» δέσποζαν στις πλαγιές του «Νέου Παρθενώνα», όπως ονομάστηκε η Μακρόνησος.

Η παράσταση του Αϊ-Στράτη το 1951 είναι ίσως η πρώτη καταγεγραμμένη παράσταση στην ελλαδική πραγματικότητα που έχει ανεβεί από τους χαμένους της επίσημης ιστορίας, από αυτούς που αντιμετωπίστηκαν ως οι επικίνδυνοι «Άλλοι» από το καθεστώς και ο αγώνας τους καταδικάστηκε στη λήθη. Για πρώτη, ίσως, φορά οι Πέρσες από επετειακή επίδειξη υπεροχής ξαναγύρισαν στην τραγική τους καταγωγή.