Ένα περιοδεύον αφιέρωμα στον Θεόφραστο Σακελλαρίδη
Το 2020 συμπληρώνονται 70 χρόνια από το θάνατο του Θεόφραστου Σακελλαρίδη, ενός δημιουργού του οποίου το αποτύπωμα στην εγχώρια μουσικοθεατρική ζωή υπήρξε βαθύ, παρά το γεγονός πως το δημιουργικό πεδίο στο οποίο διέπρεψε ήταν το ελαφρό μουσικό θέατρο. Η Εθνική Λυρική Σκηνή τιμά τον πρωτεργάτη της ελληνικής οπερέτας, το δύσκολο φετινό καλοκαίρι, παρουσιάζοντας δύο από τα σημαντικότερα έργα του με τη μορφή ζωντανής «ραδιοφωνικής» παράστασης. Το μουσικό θέατρο είναι, άλλωστε, ένα κατεξοχήν θέατρο του ήχου. Έτσι, τηρώντας τις αποστάσεις και δίνοντας μεγαλύτερο χώρο στη φαντασία, τα δύο έργα του Σακελλαρίδη θα παρουσιαστούν εναλλάξ σε έξι αρχαιολογικούς χώρους, επενδύοντας ιδανικά, με τη σπιρτάδα, το χιούμορ και την υπέροχη μουσικής τους, τα καλοκαιρινά βράδια ενός δίσεκτου έτους.
Στο Θέλω να δω τον Πάπα! ξεδιπλώνεται στο έπακρο η σύγχρονη αστική θεματολογία του Σακελλαρίδη, ο οποίος υπογράφει και το ποιητικό κείμενο του έργου, υποσκάπτονται τα θεμέλια της αστικής ζωής και ασκείται βιτριολική κριτική στο θεσμό της οικογένειας. Ακολουθώντας, βεβαίως, τα πρότυπα του είδους, ο συνθέτης επιδεικνύει ιδιαίτερη μουσικοθεατρική επινοητικότητα στη σκιαγράφηση των χαρακτήρων που δυναμιτίζουν τις σταθερές της οικογενειακής ζωής. Το λιμπρέτο της οπερέτας αποτελεί διασκευή στα καθ’ ημάς της φάρσας του Μωρίς Εννεκέν Οικιακές χαρές (1894). Σε έργα του Εννεκέν βασίζονται και άλλα σημαντικά έργα του συνθέτη, όπως ο Βαφτιστικός (1918) και η Κόρη της καταιγίδος (1923). Η σφιχτή φάρσα του Εννεκέν αποδίδεται σε ρέοντα θεατρικό λόγο από τον Σακελλαρίδη, ο οποίος και στο έργο αυτό επιτυγχάνει μία ιδεώδη μουσικοθεατρική δραματουργία διανθίζοντας την πλοκή με τα δεκαπέντε μουσικά νούμερα της οπερέτας.
Οι Βάκχες είναι η κατεξοχήν τραγωδία για το συλλογικό ασυνείδητο του διονυσιακού κόσμου. Ο Ευριπίδης ενορχηστρώνει αριστοτεχνικά την έλευση ενός νέου Θεού, ο οποίος διεκδικεί την αποδοχή και την λατρεία σε μια προσπάθεια να συμβιβάσει και να εξισορροπήσει την ζωώδη με την έλλογη φύση του ανθρώπου. Ο Θεός Διόνυσος, γιος του Δία και της Σεμέλης, επιστρέφει στην γενέτειρά του, την Θήβα, προκειμένου να διδάξει την ιερή βακχεία στην πόλη του. Βρίσκοντας αντίσταση από την Αρχή της πόλης, τον ξάδελφό του Πενθέα, ξεσηκώνει τις γυναίκες της πόλης σε μια ιερή τρέλα, την Βακχεία, προκειμένου να δείξει την δύναμή του. Ο Πενθέας τον συλλαμβάνει, προσπαθώντας να επιβάλει την δύναμή του και να φυλακίσει έναν θεό. Ο Θεός όμως έχει ήδη παρακινήσει τις Βάκχες του στον Κιθαιρώνα, όπου μέσα στην ιερή φύση, εκείνες κάνουν θαύματα εγκολπώνοντας την διάσταση της φύσης του περιβάλλοντος μέσα στην ανθρώπινη φύση.
Η εκδίκηση του Θεού έρχεται σαν τον κεραυνό του Δία που είχε κατακάψει την μητέρα του Σεμέλη: παρασυρμένος από την δίψα του για να μην αποδεχτεί τον θεό, ο Πενθέας μεταμφιεσμένος ανεβαίνει στον Κιθαιρώνα προκειμένου να δει με τα ίδια του τα μάτια το μελωδικό μεθύσι των Βακχών και τα θαύματα που κάνουν. Εκεί, όμως τον κατασπαράσσει ζωντανό η ίδια του η μητέρα, Αγαύη, νομίζοντας ότι είναι νεαρό λιοντάρι. Ο Διόνυσος, θριαμβευτής επιβάλλει την δύναμή του στην Θήβα η οποία τον λατρεύει σαν θεό και θεραπευτή.
Η Εθνική Λυρική Σκηνή, γιορτάζοντας την συμπλήρωση 95 χρόνων από τη γέννηση του μεγάλου Έλληνα συνθέτη Μίκη Θεοδωράκη (1925), διοργανώνει σειρά συναυλιών προς τιμήν του. Θα παρουσιαστούν εμβληματικά τραγούδια του που «σημάδεψαν» τον ελληνισμό για περισσότερο από μισό αιώνα, λυρικές και επικές αναφορές από τους κύκλους τραγουδιών του σε συνεργασία με τους σημαντικότερους Έλληνες ποιητές, «ψηφίδες» από τις παγκοσμίου φήμης κινηματογραφικές επιτυχίες αλλά και τα μεγαλειώδη λαϊκά του έργα. Έργα που άφησαν ανεξίτηλα τα «δακτυλικά» τους αποτυπώματα τόσο στην διεθνή μουσική δημιουργία, όσο και την πολιτιστική κληρονομιά του τόπου μας.
Οι τέσσερις χαρισματικοί, καταξιωμένοι και αναγνωρισμένοι για την καλλιτεχνική τους προσφορά, ερμηνευτές, Ρίτα Αντωνοπούλου, Θοδωρής Βουτσικάκης, Ζαχαρίας Καρούνης και Μπέττυ Χαρλαύτη, επικυρώνουν με τον καλύτερο τρόπο την διαχρονικότητα των μηνυμάτων της μουσικής του Μίκη Θεοδωράκη, μεταλαμπαδεύοντας το βαθύτερο νόημά τους στις νεότερες γενιές.
Μαζί τους στο πιάνο, ο ενορχηστρωτής και Υπεύθυνος της Μουσικής Βιβλιοθήκης και του Ιστορικού Αρχείου της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, Γιάννης Μπελώνης, στενός συνεργάτης του Μίκη Θεοδωράκη για περισσότερο από μια δεκαετία.
Μια ξεχωριστή επετειακή συναυλία για τα 95α γενέθλια του Μίκη Θεοδωράκη, με όλους τους ερμηνευτές, θα πραγματοποιηθεί στις 29 Ιουλίου.
H παράσταση Μαρμαρωμένες Τρωάδες είναι μία σκηνική αφήγηση με αφορμή τις Τρωάδες του Ευριπίδη σε μετάφραση Μιχάλη Κακογιάννη. Βασίζεται στη χρήση οπτικών και ηχητικών πολυμέσων καθώς και τρεις ηθοποιούς- performers. Οι Τρωάδες αποτελούν ένα κείμενο που προσφέρεται από κάθε άποψη για τη δημιουργία μίας σύγχρονης μορφής αφήγησης. Ένα κείμενο διαχρονικό και τόσο επίκαιρο στις ιστορικές περιόδους που διανύουμε.Το έργο, γραμμένο το 415 π.Χ. κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου, αποτελεί ένα βαθύ κατηγορώ προς τους Αθηναίους για την επεκτατική πολιτική τους, οι οποίοι αφού πρώτα έσφαξαν τους Μηλίους, στη συνέχεια έκαναν προετοιμασίες για να εκστρατεύσουν εναντίον της Σικελίας. Η υπόθεση διαδραματίζεται στην κατεστραμμένη από τους Έλληνες Τροία. Οι γυναίκες της Τροίας, με εξέχουσα μορφή της βασίλισσα τους, την Εκάβη, ετοιμάζονται να οδηγηθούν με τα ελληνικά καράβια σκλάβες στην Ελλάδα. Η επόμενη μέρα είναι το ίδιο σκληρή και για τους νικητές και για τους ηττημένους. Η φρίκη του πολέμου αποτυπώνεται στον άνθρωπο, σε όποια πλευρά κι αν ανήκει.
Ένα μοναδικό προσωπικό ρεσιτάλ στην ιδιαίτερη πατρίδα του, την Καλαμάτα, θα δώσει ο κορυφαίος Έλληνας βαρύτονος της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, Δημήτρης Πλατανιάς. Συνοδευόμενος στο πιάνο από τη Σοφία Ταμβακοπούλου, ο σπουδαίος βαρύτονος θα παρουσιάσει στο αμφιθέατρο Κάστρου Καλαμάτας στις 9 Αυγούστου ένα πρόγραμμα υψηλών απαιτήσεων με δημοφιλείς άριες από όπερες των Βέρντι και Τζορντάνο, Μασνέ και τραγούδια των Βέρντι, Τόστι, Σαμάρα, Χατζηαποστόλου. Από το Δημοτικό Ωδείο Καλαμάτας έως την απόφασή του – στην τρίτη δεκαετία της ζωής του – να γίνει τραγουδιστής της όπερας και από τα πρώτα του βήματα στην Εθνική Λυρική Σκηνή έως την κατάκτηση των κορυφαίων ευρωπαϊκών λυρικών θεάτρων, η πορεία του Δημήτρη Πλατανιά συνοδεύεται από λέξεις όπως αφιέρωση, μελέτη, επιμονή, στόχευση, συγκέντρωση, ταλέντο, εσωτερική δύναμη.
Η Ανίτα Ρατσβελισβίλι, μια πραγματική σταρ της όπερας, διαγράφει θεαματική πορεία στις κορυφαίες όπερες του πλανήτη με τεράστια επιτυχία και διθυραμβικές κριτικές από τα μεγαλύτερα ΜΜΕ του πλανήτη. Μετά την πρώτη της συγκλονιστική εμφάνιση στην Ελλάδα, τον Ιούλιο του 2019 στην Κάρμεν της ΕΛΣ, η περιζήτητη Ρατσβελισβίλι –την οποία ο Ρικκάρντο Μούτι χαρακτήρισε ως την «καλύτερη μέτζο του πλανήτη στις μέρες μας» σε άρθρο των New York Times με τίτλο «Μια νεαρή τραγουδίστρια συναρπάζει τον κόσμο της όπερας»–, επιστρέφει στην Ελλάδα για πρώτο της προσωπικό ρεσιτάλ το οποίο θα πραγματοποιηθεί στην Ρωμαϊκή Αγορά, στις 18 Ιουλίου. To πρόγραμμα περιλαμβάνει δημοφιλείς άριες από όπερες των Βέρντι, Τσιλέα, Γκουνό, Σαιν-Σανς, Κερουμπίνι και Μάγερμπερ. Μια ανεπανάληπτη οπερατική εμπειρία.
Ο Ριχάρδος Β’ υπήρξε ένας από τους πιο αινιγματικούς Άγγλους βασιλιάδες, που μετατράπηκε από τον Σαίξπηρ σε μια συναρπαστική, συγκινητική, μελέτη ενός τραγικού ήρωα και μιας ψυχής ποιητικής. Το έργο «Ριχάρδος Β’-Το Ρέκβιεμ ενός Βασιλιά» αποτελεί μια πιο συμπυκνωμένη εκδοχή του «Ριχάρδου Β’». Ξεκινά από το τέλος: Ο Ριχάρδος έχει χάσει το θρόνο του από τον αντίπαλό του τον Μπόλιμπροκ. Φυλακισμένος πια, απογυμνωμένος από αξιώματα και προνόμια, βιώνει το σκοτάδι και την απόλυτη μοναξιά. Ώσπου ένας απροσδόκητος επισκέπτης εμφανίζεται στο παράθυρο της φυλακής, βγάζοντάς τον από τον λήθαργο. Ισχυρίζεται πως είναι ο πρώην σταβλίτης του και γίνεται η αφορμή ώστε ο έκπτωτος βασιλιάς να ζήσει ξανά νοερά το ένδοξο παρελθόν του και ν’ αναλογιστεί το ζοφερό παρόν του. Φωνές από το παρελθόν αρχίζουν να ζωντανεύουν στη συνείδησή του. Ψευδαισθήσεις πλημμυρίζουν τον μικρόκοσμο της φυλακής του. Καθώς ο Ριχάρδος αναμετράται με τα αίτια του ξεπεσμού και της καθαίρεσής του, τον βλέπουμε να ταλαντεύεται μεταξύ παραληρήματος και διαύγειας, αμφιβολίας και αλαζονείας, χιούμορ και αυτολύπησης. Ο επισκέπτης, ο οποίος φαίνεται πως έχει μια μυστηριώδη δύναμη, προτρέπει τον Ριχάρδο ν’ αντιμετωπίσει κατάματα τη θνητή αλλά και την ηθική του υπόσταση.Πλέον, αναζητά απάντηση σε μια τελευταία -ίσως την πιο καθοριστική- ερώτηση: «Τώρα που τα έχασα όλα, ποιος είμαι;» Ο Σαίξπηρ έχει καταφέρει, όσο λίγοι συγγραφείς στην παγκόσμια δραματουργία, να περιγράψει μέσω της διήγησης των μύθων του, το εσωτερικό δράμα του ταξιδιού της ψυχής των ηρώων του. Τα έργα του δεν αφορούν μόνο τη λειτουργία της ανθρώπινης υπόστασης, αλλά μπορούν να ερμηνευτούν ως ιερά, ονειροπόλα ακόμα και μυστικιστικά.
Ένα αριστούργημα της νεοελληνικής λογοτεχνίας, το διήγημα του Γεώργιου Βιζυηνού Το αμάρτημα της Μητρός μου (1883) στην αγγλική γλώσσα σε μία προσπάθεια σύνδεσης του αγγλόφωνου κοινού με τη σύγχρονη πολιτιστική δημιουργία. Ο Βιζυηνός αντλεί αφηγηματικό υλικό από τις προσωπικές και οικογενειακές μνήμες, από τις παραδόσεις και τα βιώματα της λαϊκής ζωής στην ιδιαίτερη πατρίδα του και το ενισχύει με το στέρεο υπόβαθρο της παιδείας του. Η παράσταση έχει ήδη φιλοξενηθεί με μεγάλη επιτυχία σε κορυφαία Ακαδημαϊκά Ιδρύματα (Harvard University, Boston, Yale University, New Haven, το Columbia University, New York, την πόλη της Τάμπα και στο University of Illinois at Chicago) των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής επί δύο συνεχή έτη (2018-2019).
(στην αγγλική γλώσσα)
Ο Οργανισμός ΝΕΟΝ παρουσιάζει το έργο του Richard Long Athens late Line, ενός από τους σημαντικότερους καλλιτέχνες της Land Art. Η έκθεση παρουσιάζεται στον Περίπατο που οδηγεί στο Ιερό Διονύσου Ελευθερέως στη Νότια Κλιτύ της Ακρόπολης, σε συνεργασία με το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού στο πλαίσιο του προγράμματος «Όλη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός». Για μια ακόμα φορά, ο ΝΕΟΝ ενεργοποιεί έναν αρχαιολογικό χώρο σε συνάρτηση με τη σύγχρονη τέχνη. Η έκθεση, σε επιμέλεια της Διευθύντριας του ΝΕΟΝ, Ελίνας Κουντούρη, θα διαρκέσει έως τις 30 Σεπτεμβρίου 2020.
Ο Richard Long, γεννημένος το 1945 στο Μπρίστολ, Αγγλία, συνδέθηκε με την εμφάνιση του ρεύματος Land Art στη Βρετανία στη δεκαετία του 1960. Κεντρικό ρόλο στο έργο του κατέχει το βάδισμα, και έχει πραγματοποιήσει αμέτρητους περιπάτους σε όλο τον κόσμο, στη Σαχάρα, την Αυστραλία, την Ιρλανδία. Το συγκεκριμένο έργο, Athens late Line (1984), αποτελείται από μεμονωμένα κομμάτια σχιστόλιθου που συναρμολογήθηκαν στο σχήμα μιας γραμμής. Το γραμμικό σχήμα του λειτουργεί σαν ένα μονοπάτι, παραπέμποντας στη διαλογιστική φύση του βαδίσματος. Οι περίπατοι συνδυάζουν τη φυσική αντοχή με τις αρχές της τάξης, της δράσης και της ιδέας, προτείνοντας ένα νέο τρόπο θέασης της ευρύτερης περιοχής του θεάτρου. Το έργο θα παρουσιαστεί στη Νότια Κλιτύ της Ακρόπολης, στον Περίπατο που οδηγεί στο Ιερό του Διονύσου Ελευθερέως. Η γραμμή βρίσκεται στον πυρήνα της καλλιτεχνικής πρακτικής του Long. Πρωτοεμφανίστηκε στο σημαντικό έργο του A Line Made by Walking, 1967, στη διάρκεια των σπουδών του στο Saint Martin’s School of Art. Δημιούργησε το έργο πατώντας επανειλημμένα στο ίδιο μονοπάτι σε ένα λιβάδι στο Γουίλτσαΐρ.
Το έργο Αθηναίων Πολιτεία είναι μια ανθολόγηση κειμένων της αρχαίας ιστοριογραφίας (Ηρόδοτος, Θουκυδίδης, Αριστοτέλης, Πλούταρχος, Διογένης Λαέρτιος, κ.ά.) και άλλων ιστορικών-αρχαιολογικών πηγών (επιγραφές, αρχαιολογικά κείμενα), που ανασυνθέτουν -σε επεισοδιακή μορφή- την περιπετειώδη πορεία του Αθηναϊκού πολιτεύματος προς τη δημοκρατία (7ος – 6ος αι. π.Χ.). Πρόκειται για πέντε αυτοτελή, αφηγηματικά «ιστορήματα»– διασκευασμένα σε δραματική μορφή και για θεατρική απόδοση, τα οποία συνέχονται θεματολογικά σε ένα ενιαίο ιστορικό-πολιτικό διακείμενο. Τα κεφάλαια ανα-διηγούνται ιστορίες όπως το Κυλώνειο Άγος, η νομοθεσία του Σόλωνα κ.ά. Οι ιστορίες αυτές παρουσιάζονται για πρώτη φορά σε θεατρική μορφή σε σημαίνοντες αρχαιολογικούς τόπους και μουσεία· τα πλέον ιδεώδη –για την παράστασή τους– «θέατρα».