Τρεις αφηγητές θα κάνουν ένα ταξίδι στην πολυπολιτισμική Μικρά Ασία παρουσιάζοντας εικόνες σε τρεις ενότητες. Πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την Καταστροφή.
Μια διακειμενική παράσταση εμπνευσμένη από ιστορικά γεγονότα, από τα Ματωμένα χώματα της Διδώς Σωτηρίου και τον Χαμένο παράδεισο – Σμύρνη 1922 του Γκάιλς Μίλτον, καθώς και από μύθους και καταγραφές. Μνήμες και μαρτυρίες πραγματικών προσώπων που έζησαν στη Μικρά Ασία ζωντανεύουν και μας μεταφέρουν στον μαγικό κόσμο της Σμύρνης, εκεί όπου η Ανατολή και η Δύση συνυπάρχουν αρμονικά. Αλλά και στη μετέπειτα τραγωδία. Της Καταστροφής και του διωγμού. Μελωδίες καθώς και ζωντανή μουσική, τραγούδια, κεράσματα του τόπου, συναισθήματα χαράς και πόνου δημιουργούν τον καμβά της μικρασιατικής ιστορίας.
Με εργαλείο τη φαντασία δημιουργείται μια ιστορία για όλη την οικογένεια. Μια φιλειρηνική γιορτή για να γνωρίσουμε τη Σμύρνη και τον μικρασιατικό πολιτισμό.
Τα κοινά στοιχεία που συνθέτουν τον πυρήνα του έργου είναι η σχέση ανάμεσα στην αναπηρία και την προσφυγιά, μέσα από τις επίκαιρες διαστάσεις των φαινομένων, αναφορικά με την καταπίεση που βιώνουν, το πεδίο δράσης που τους δίνουν οι κοινωνίες και την ενσωμάτωσή τους στον κοινωνικό ιστό.
Λαμβάνοντας υπόψη κοινωνικές, οικονομικές, ταξικές, εθνικές, ψυχολογικές παραμέτρους και επιρροές, ερευνούμε το φάσμα και τις διαδικασίες ενσωμάτωσης και αποδοχής αυτών των πληθυσμών, μέσα από αυθεντικές αφηγήσεις των ίδιων των ατόμων και τον ρόλο τους στην εξέλιξη του πολιτισμού.
Ένας επαναπροσδιορισμός της τέχνης, του «διαφορετικού άλλου», του πρόσφυγα, του ανάπηρου, της ίδιας της ζωής, του ίδιου του εαυτού, των συναισθημάτων, της σχέσης με το ίδιο το σώμα, τον νου και την ψυχή.
Η Ομάδα Μουσικού Θεάτρου Ραφή συμπράττει με τους Oros Εnsemble, τον συνθέτη Αποστόλη Κουτσογιάννη, τον ποιητή Μάριο Χατζηπροκοπίου και τον εικαστικό Πέτρο Τουλούδη για μια μουσικοεικαστική καντάτα που φωτίζει στιγμές από τη ζωή των Κουταλιανών, όπως ονομάστηκαν οι Μικρασιάτες μασίστες σε διάφορες ιστορικές περιόδους: από τα τέλη του 19ου αιώνα έως τη μεταπολεμική περίοδο.
Εστιάζοντας στον θρυλικό βίο αυτών των προσώπων, ταυτόχρονα αναδύεται αλληγορικά η μετάβαση από τον κόσμο του τέλους του 19ου αιώνα στους αλλεπάλληλους εκτοπισμούς των αρχών του 20ού αιώνα, τη Μικρασιατική Καταστροφή και τα ασφυκτικά πλέον σύνορα του νεοελληνικού κράτους.
Ο μυθικός Παναγής Κουταλιανός και ο απόγονός του Δημήτρης, ο Χάρης Καρπόζηλος και ο Γιάννης Κεσκελίδης ή Σαμψών, ο γίγαντας του ελληνικού κατς «Αττίλιο» ή «Ασιάτης» (sic).
Ένα έργο που επιχειρεί να ερευνήσει το θέμα της συλλογικής μνήμης, το πώς η Ιστορία στέκεται όχι μόνο στην εμπειρία του παρελθόντος, αλλά και του παρόντος. Σε μια ιστορική διαδρομή πουδεν είναι σαφές αν είναι ευθύγραμμη ή κυκλική, τα σώματα προοδευτικάγνωρίζουν πώς να χειριστούν την ευθραυστότητα της ένωσης αλλά και τηναναζήτηση ενός νέου εδάφους.
Έννοιες όπως εκτοπισμός, αποξένωση, βίαιος εκπατρισμός, διάρρηξη της αίσθησης του «ανήκειν» και της ταυτότητας, επαναλαμβάνονται και εναλλάσσονται διαρκώς.
Ένα νήμα από το χτες στο σήμερα, όπου η συλλογική μνήμη συναντάει την προσωπική βιωμένη ιστορία, τον τόπο του σώματος και τις διεκδικήσεις του. Ίσως ο άνθρωπος πρέπει να υποστεί πολλούς μικρούς, διαδοχικούς θανάτους, να περιηγηθεί πέρα από τα σύνορα και τις διαχωριστικές γραμμές που ενυπάρχουν κυρίως μέσα του για να καταφέρει να αναζητήσει μια ουτοπία λυτρωτική, ένα «αλλού», έναν νέο τόπο.
Βιωματική παράσταση, σχεδιασμένη για το Καβείριο της Λήμνου, το αρχαιότερο γνωστό ελληνικό τελεστήριο, που συνδέει την πνευματική κληρονομιά των προσφύγων της Μικρασιατικής Καταστροφής με τις τελετουργικές μνήμες της αρχαιότητας και τη μυστηριακή λατρεία των Καβείρων. Η Φωτιά, το στοιχείο που καταστρέφει αλλά και αναγεννά, γίνεται το νήμα που συνδέει διαχρονικά τους Έλληνες με το Φως και τη μεγαλοσύνη του Σύμπαντος.
H δημιουργός της πρώτης υποβρύχιας παράστασης κάτω από τον Ναό του Ποσειδώνα και της Ολονυχτίας στον Ναό του Επικούριου Απόλλωνα, σκηνοθέτιδα και χορογράφος Αποστολία Παπαδαμάκη συνδέει την πολιτιστική κληρονομιά με τις παραστατικές τέχνες σε μια παράσταση-τελετουργία συμπράττοντας με καταξιωμένους καλλιτέχνες –Σαβίνα Γιαννάτου, Μαρία Παπαγεωργίου, Θανάση Ευθυμιάδη–, επαγγελματίες χορευτές και εθελοντές της Λήμνου, κάτω από την αυγουστιάτικη Πανσέληνο.
Τη μουσική συνθέτει ο Τρύφων Κουτσουρέλης.
Μια μουσική παράσταση που συνομιλεί με την ψηφιακή ζωγραφική του Γιώργου Κόρδη, ο οποίος δημιουργεί ψηφιακά μια σειρά από τοιχογραφίες-πομπές προσφύγων, με τίτλο Ανέστιοι. Η Φένια Παπαδόδημα συνομιλεί με τα έργα, ακολουθώντας το οδοιπορικό του Γιώργου Σεφέρη στην Καππαδοκία, μαρτυρίες προσφύγων, ποιήματα.
Με τη φωνή της ταξιδεύει από την υμνωδία στο τραγούδι, στον αυτοσχεδιασμό, στον λόγο. Οδηγεί τον ακροατή σε μια εσωτερική προσέγγιση του δράματος των ανέστιων κάθε εποχής.
Από το πρόσωπο στην απώλεια του προσώπου.
Μια παράσταση που αποπειράται να αναδείξει την αιφνίδια και βίαιη διαδικασία η οποία μετατρέπει τον Μικρασιάτη Πρόσφυγα σε λοιμογόνο παράγοντα επικίνδυνο για το κοινωνικό σύνολο. Ο Μικρασιάτης Πρόσφυγας εξορίζεται, εγκαταλείπεται ή πεθαίνει στα λοιμοκαθαρτήρια που στήθηκαν σε διάφορες περιοχές στην Ελλάδα.
Η παράσταση πραγματεύεται πολύπλευρα το ιστορικό αυτό φαινόμενο, με γνώμονα σύγχρονες επιστημονικές θεωρήσεις: τις εξουσιαστικές δομές που το γεννούν, τις κοινωνικές και πολιτικές συνιστώσες του, αλλά και τις έννοιες νοσηρότητα / κανονικότητα, «εξυγίανση», κατώφλι, μετάβαση, περιθωριοποίηση ως τόπο καταγραφής ιστορικών / κοινωνικών συνδηλώσεων, μεταξύ άλλων…
Το δραματουργικό υλικό συντίθεται από πραγματικές μαρτυρίες αλλά και κείμενα πρωτότυπα μυθοπλαστικού χαρακτήρα. Το καλλιτεχνικό έργο επιτελείται σε ανοιχτό χώρο και εν πλω. Στο επίκεντρο βρίσκεται το σώμα, η κινησιολογία του, τα τραγούδια, οι ήχοι και οι φωνές των ηθοποιών, οι οποίοι εξαρχής συμπλέκονται με τους θεατές ώστε να δημιουργήσουν μια κοινότητα. Η σκηνοθεσία αξιοποιεί το φυσικό τοπίο της περιοχής και ακολουθεί το σύντομο διάπλου των λεπρών από την Πλάκα εν πλω και στο νησί της Σπιναλόγκα.
Μια ομάδα ηθοποιών, ένας σύγχρονος «χορός», επιχειρεί να (ανα)συνθέσει μια καταιγιστική και εν τω άμα τελετουργική μουσικοθεατρική παράσταση / αφήγηση για τη Σμύρνη, το διαμάντι της Ανατολής. Πώς αφανίζεται μια πολύβουη πολυπολιτισμική πόλη από την έξαρση των εθνικισμών, τα ιμπεριαλιστικά συμφέροντα, την καλλιέργεια των παθών, την αμετροέπεια, τον κοντόφθαλμο μικροκομματισμό και τον πανταχού παρόντα διχασμό.
Πάνω σε ένα κείμενο πρωτότυπης γραφής που συντίθεται από μετάπλαση/κολλάζ αφηγήσεων, θραύσματα της μικρασιατικής ιστορίας ,ντοκουμέντα, δημιουργείται μια παράσταση μεικτού ύφους, όπου το τραγικό εμπλέκεται με το χιούμορ, την σάτιρα, τον Καραγκιόζη, την χορική απαγγελία.
Οι θεματικές της Ύβρεως, η Άτη – το σκοτάδι της πλάνης, βρίσκουν σε τούτο το βαθύ και ανεπούλωτο τραύμα γόνιμο έδαφος. Μα η ανελέητη μεταστροφή της τύχης επί τα χείρω, η Νέμεσις, η τραγική μοίρα χτυπά κυρίως τους Μικρασιάτες χριστιανούς…
Το Αποτύπωμα διαπραγματεύεται τις εννοιολογικές διαστάσεις του ξεριζωμού, της αποδοχής, της ενσωμάτωσης και κατ’ επέκταση του σεβασμού της διαφορετικότητας. Πώς θα ήταν η ζωή αν δεχόμασταν τα βιώματα του διπλανού μας; Πού βασίζεται ο φόβος μας για το άλλο, το ξένο;
Ο φόβος του διαφορετικού και του αγνώστου αποτελεί τον καταλύτη μιας ψυχολογικής διαδικασίας που στηρίζεται στην αρχή της ομοιότητας. Οι όμοιοι μ’ εμάς ανήκουν στην ίδια ομάδα και επομένως είναι ακίνδυνοι.
Αλλά αυτή η στιγμή του κινδύνου, αυτές οι συναντήσεις δομούν την προσωπικότητα του ανθρώπου, εκεί που υπερβαίνει τον φόβο του, αφήνει την αγέλη και διερευνά τη ζωή σύμφωνα με τις αισθήσεις του. Σε αυτές τις συναντήσεις αναδύεται ο αυθεντικός εαυτός.
Τέσσερις ηθοποιοί καθισμένοι σ’ ένα τραπέζι. Το συμπόσιο αρχίζει. Τροφή τους οι εφημερίδες, τα λάπτοπ και τα κινητά τους. Διαβάζουν και σχολιάζουν τα πρωτοσέλιδα του ελληνικού, τουρκικού και κυπριακού τύπου από το 1922 μέχρι σήμερα.
Πώς λειτουργεί ο τύπος; Ως προπαγάνδα ή ως ενημέρωση; Πώς παρουσιάζεται το συμβάν, ως ήττα ή ως θρίαμβος; Και οι πρόσφυγες; Ως άνθρωποι ή ως αριθμοί; Το εθνικό συμφέρον είναι Ανάγκη; Πώς αντιμετωπίζουν οι εφημερίδες τον πόλεμο, την καταστροφή, τον ξεριζωμό, την εκδίωξη, την εγκατάσταση των προσφύγων;
Ποιες είναι οι αναφορές στο συμβάν μέσα στα χρόνια; Πώς εξελίσσονται και διαμορφώνονται οι σχέσεις των τριών κρατών;