Αναδυόμενες από τον ζόφο της ιστορίας, λάμνοντας στον χρόνο γυναίκες διαφορετικής ηλικίας και καταγωγής συναντιούνται εδώ και τώρα. Ολυμπία! Καλοκαίρι του 2022!
Διαλογικά «επεισόδια» δραματοποιούν τη φρίκη του πολέμου, την Ανταλλαγή των πληθυσμών, την κατάρρευση της Μεγάλης Ιδέας. Μονόλογοι διηγούνται αθροιστικά, με επική κανονικότητα, την ίδια σχεδόν επαναληπτική ιστορία. Οι περφόρμερ, ανώνυμα μέλη όλοι τους ενός τραγικού χορού, που θα ενώσουν τις φωνές τους στα εμβόλιμα τραγούδια, τους κομμούς και τις μονωδίες, αναδεικνύουν τη θεατρικότητα της «μαρτυρικής» αφήγησης προκαλώντας τη συγκινησιακή διέγερση του θεατή που αντικρίζει κατάματα τη βία της Ιστορίας.
Η προσφυγική αφήγηση αποδομείται και ενσωματώνεται σε ένα ιστορικό δράμα δωματίου που άλλοτε μοιάζει με αρχαία τραγωδία και άλλοτε με μουσικό Ρέκβιεμ.
Η ερμηνεύτρια Ελένη Τσαλιγοπούλου, η ηθοποιός Ελένη Κοκκίδου και έξι δεξιοτέχνες μουσικοί μάς προσκαλούν σε ένα ταξίδι μέσα από νότες και λέξεις στις αρχές του 20ού αιώνα, γεμάτο από την κοσμοπολίτικη αύρα της πόλης εκείνης που θα αποτελεί πάντα σημείο αναφοράς στη σύγχρονη ιστορία του ελληνισμού.
Η Σμύρνη, με τη θρυλική ομορφιά και την τραγική της κατάληξη, θα είναι για πάντα η πιο αγαπημένη «χαμένη πατρίδα» των Ελλήνων.
Εκατό χρόνια μετά τη θλιβερή επέτειο της Μικρασιατικής Καταστροφής, η Ελένη Τσαλιγοπούλου αποδίδει διαχρονικά τραγούδια της Σμύρνης και δημιουργίες συνθετών της εποχής και η Ελένη Κοκκίδου αφηγείται μαρτυρίες του ξεριζωμού και αποσπάσματα από σχετικά έργα της ελληνικής λογοτεχνίας. Μια συναυλία γεμάτη ιστορία για τη μνήμη που «πατρίδα της λέει τα τραγούδια», από δύο κορυφαίες καλλιτέχνιδες.
Η Μικρασιατική Καταστροφή και οι πληθυσμιακές ανταλλαγές που την ακολούθησαν οδήγησαν σε μια πολιτισμική ώσμωση που άλλαξε τη ζωή και την ιστορία των κατοίκων της Κρήτης.
Η παράσταση αφορμάται από εικόνες άφιξης και υποδοχής, αποχωρισμού και εγκατάλειψης σε αυτό το κομβικό σημείο ενός λιμανιού. Τα λιμάνια, σημεία μεταιχμιακά για ανθρώπους σε αναζήτηση καταφυγίου, ορμητηρίου, διαφυγής, ταυτότητας, πατρίδας.
Πρόσφυγες του τότε και πρόσφυγες του τώρα, απόγονοι προσφύγων και ντόπιοι που τους υποδέχτηκαν, έγγραφα, δημοσιεύσεις, λογοτεχνικά αποσπάσματα, ποιήματα, τραγούδια, μαρτυρίες έρχονται στο φως για να αφηγηθούν στους θεατές μια ιστορία που εμπλέκει λαούς και πολιτισμούς μέχρι σήμερα. Ένας σύγχρονος Χορός ανθρώπων επί σκηνής «παγιδεύεται» ανάμεσα στη μυθοπλασία και την πραγματικότητα σε μια πορεία εξερεύνησης που ακολουθεί τα ίχνη της κοινής αεικίνητης ανθρώπινης εμπειρίας.
Πώς μοιάζουνε οι άνθρωποι! Άμα τους αφήνουμε ελεύθερους αμέσως ενώνονται, αγαπιούνται.
Γλώσσα. Μια γέφυρα που φτάνει στην καρδιά του συνομιλητή και δημιουργεί δεσμό και δέσμευση μαζί… Ε, και το φαΐ! Τρεις γενιές. Μικρασιάτες και Τουρκοκρητικοί συναντιούνται σε έναν κοινό τόπο, το τραπέζι. Μαγειρεύουν. Νοσταλγούν.
Νοσταλγία είναι πράμα παλιό που θυμάσαι. Ιστορία είναι πράμα παλιό που δε θυμάσαι. Με βγάλανε οι γονείς Οζλέμ, θα πει «νοσταλγία», για την πατρίδα που νοσταλγούν και Πελαγία για το πέλαγο που μας ενώνει…
Τι είναι πρόσφυγας; Ταυτότητα; Πατρίδα; Ποιος ο κοινός τόπος; Μες στην πολυπλοκότητα πολιτικών αποφάσεων μπορούν να ακουστούν τέτοιοι ψίθυροι;
Ένα έργο βασισμένο στις μνήμες μας και στις αφηγήσεις που κατέγραψε η Μαρία Τσιριμονάκη στο βιβλίο της Αυτοί που έφυγαν, αυτοί που ήρθαν.
Τον Σεπτέμβρη του 1922, ένας Αμερικανός πολίτης ναυλώνει το πλοίο Mimosa που θα μεταφέρει δύο χιλιάδες Έλληνες της Μικράς Ασίας στον Πειραιά. Ανάμεσα στους ξεριζωμένους επιβάτες ταξιδεύει και ένας τριμελής θίασος. Ένα αλλόκοτο βαριετέ ζωντανεύει στο κατάστρωμα του Mimosa.
Οι τρεις θεατρίνοι σκέφτονται δυνατά, παίζουν μουσική, χορεύουν, τραγουδούν, αφηγούνται, ακροβατώντας πάνω στη λεπτή γραμμή όπου τα όρια του τραγικού και του κωμικού διαπλέκονται. Καταμεσής στο πέλαγος, μας παρασύρουν στη δίνη της ανθρώπινης ψυχής, στην προσπάθειά της να επιζήσει, να ριζώσει, να εξομολογηθεί, να ξαναβρεί το χαμόγελο, να πιστέψει ξανά.
Η μυθοπλασία συναντά το ντοκουμέντο σε αυτή τη σκοτεινή κωμωδία πάνω στις πολλαπλές περιπέτειες της Μικρασιατικής Καταστροφής. Αντλώντας υλικό από τα βαθιά αδιέξοδα του Εθνικού Διχασμού, η παράσταση ανασυνθέτει, σε ένα μυθοπλαστικό πλαίσιο, ήρωες της εποχής που αγωνίστηκαν για το αβέβαιο αύριο της ενσωμάτωσης.
Μέσα από μια σκηνοθετημένη επιβλητική μουσική και χορευτική παράσταση, οι εκατό πρωταγωνιστές της, η Oρχήστρα και η Xορωδία Ιωνία, οι σολίστ, χορευτές και αφηγητής συναντούν τα εξαιρετικά παραδοσιακά συγκροτήματα «Ανατολική Ρωμυλία», οι «Χοροστάτες» και οι «Αλησμόνητες Πατρίδες» με τις αυθεντικές στολές τους.
Όλοι μαζί μάς ταξιδεύουν στον χρόνο εκατό χρόνια πριν, στους ήχους, στα χρώματα, στις μυρωδιές, στην αύρα και τον πολιτισμό της Σμύρνης. Μιας πολυδιάστατης πόλης που άνθισε, καρποφόρησε, καταστράφηκε και που οι κάτοικοί της έδωσαν ένα μάθημα ζωής ξαναφτιάχνοντας τη ζωή τους σε πολλά μέρη της Ελλάδας.
Ανάμεσά τους και στη Νέα Ιωνία του Βόλου, από όπου τα εγγόνια, δισέγγονα και τρισέγγονα των πρώτων προσφύγων, γεμάτα ενέργεια, φως, τραγούδια και χορό, μας μεταφέρουν μέσα από την πλούσια παράστασή τους μήνυμα ελπίδας, χαράς, ζωής και προοπτικής.
Η Εταιρεία Θεάτρου ΜΝΗΜΗ, με αφορμή τη συμπλήρωση εκατό χρόνων από τη Μικρασιατική Καταστροφή, επιστρέφει στην ατμόσφαιρα εκείνων των ημερών μέσα από την εμβληματική «Πάροδο» του Κοσμά Πολίτη, κεφάλαιο που παρεμβάλλεται στη μέση του μυθιστορήματός του Στου Χατζηφράγκου και μας «εισάγει» στη μεγαλύτερη τραγωδία που βίωσε ο ελληνισμός από γενέσεως ελληνικού κράτους.
Η λογοτεχνική αξία του είναι απαράμιλλη, καθώς καταφέρνει να λειτουργήσει στη φαντασία μας τόσο μεταφορικά σε σχέση με την αξία και την ομορφιά ενός τόπου όσο και κυριολεκτικά, μεταφέροντάς μας στο επίκεντρο της τραγωδίας που εκτυλίχθηκε τις τελευταίες μέρες του Αυγούστου του ’22 στην παραλία της Σμύρνης.
Η θεατρική παραγωγή συνδυάζεται με την πρωτότυπη μουσική του πιανίστα-συνθέτη Δημήτρη Ντρουμπογιάννη, η οποία και θα εκτελείται ζωντανά επί σκηνής από τρεις μουσικούς.
Μια παράσταση που εκκινεί από το χωροχρονικό πλαίσιο της Μικρασιατικής Καταστροφής. Οι χορωδοί, ως επιβάτιδες μιας βάρκας που πλέει στο Ανατολικό Αιγαίο με προορισμό τις ελληνικές ακτές, αφηγούνται, στη δική τους μουσική γλώσσα η καθεμία, μνήμες από το παρελθόν και τις πατρίδες τους.
Πλούσιες και φτωχές, μικρές και μεγάλες, κόρες και μητέρες, άλλες από την Πόλη κι από τη Σμύρνη, άλλες από την Καππαδοκία, τον Πόντο και τα παράλια, μία μία μοιράζονται γνωστές και άγνωστες πτυχές της καθημερινότητας που αφήνουν πίσω.
Μέσα σε έναν αφαιρετικά φυσικό χώρο και με όχημα τα σώματα και τις φωνές, η βάρκα μετατρέπεται σε μια «κιβωτό» διάσωσης ετερόκλητων μουσικών αναφορών, τις οποίες συνδέει ένα ισχυρό κοινό βίωμα: η οδυνηρή μετακίνηση, ο ξεριζωμός, το ταξίδι για την αναζήτηση μιας καλύτερης ζωής. Η προσμονή για τον νέο τόπο, για τη νέα πατρίδα, τη δεύτερη ευκαιρία για τη ζωή.
Σε μια σκηνή-αρχαιολογικό χώρο, πέντε Κεφαλονίτες καλλιτέχνες που ζουν και δημιουργούν στο 2022 ζωντανεύουν αφηγήσεις από τις μέρες του 1922, σιγοτραγουδούν μελωδίες, ψάχνουν τον μίτο που τους συνδέει με τους προγόνους τους, που είτε γεννήθηκαν στην Κεφαλονιά ή στην Ιθάκη είτε βρέθηκαν εκεί κυνηγημένοι, ορφανοί και φοβισμένοι. Συνεργάζονται μαζί τους ένας Βρετανός σχεδιαστής φωτισμών, μια ξενιτεμένη Κεφαλονίτισσα σκηνογράφος και ένας σκηνοθέτης που έχει ρίζες στην Καππαδοκία.
Στην παράσταση παρουσιάζεται αρχειακό υλικό από την υποδοχή των 7.000 προσφύγων και από την ενσωμάτωση όσων, τελικά, παρέμειναν στα δυο νησιά.
Χωρίς θλίψη, αλλά με τη διάθεση να μεταδώσουμε το κλίμα της εποχής και μαζί να επανακαθορίσουμε την έννοια του «πρόσφυγα». Γιατί η Προσφυγιά δεν είναι ένα στιγμιαίο γεγονός στην παγκόσμια ιστορία.
Οι συντελεστές της παράστασης προσεγγίζουν τα θέματα της Μικρασιατικής Καταστροφής μέσα από ποιήματα Μικρασιατών ποιητών, οι στίχοι των οποίων χαρακτηρίζονται από έντονη θρηνητική διάθεση, ανάλογη της τραγικότητας των γεγονότων του 1922.
Το συλλογικό τραύμα της απώλειας του «Παραδείσου» αντηχεί μέσα στα ποιήματα των προσφύγων-ποιητών, αποτελώντας σύνδεση με τις αντίστοιχες σημερινές καταστάσεις αλλά και ευρύτερα με τον θρήνο για την απώλεια ανθρώπων, τόπων, εστιών, σχέσεων και ελευθεριών. Η παράσταση στοχεύει στο να δημιουργήσει ένα ασφαλές πλαίσιο για μια διαφορετική θρηνητική τελετή αλλά και έναν ανοιχτό χώρο στοχασμού πάνω στα θέματα της απώλειας και της προσφυγιάς.
Εστιάζοντας λιγότερο στη λεπτομερή αφήγηση των γεγονότων της Καταστροφής και περισσότερο στη συναισθηματική τους πρόσληψη και στη συμβολική τους απεικόνιση, γύρω από τη Σκηνή 22 αναπτύσσεται ένα τελετουργικό δρώμενο άρσης του πένθους και ύμνου της ειρήνης και της ζωής.