Το έργο Διατί η μηλιά δεν έγινε μηλέα, βασισμένο στο διήγημα του Γεωργίου Βιζυηνού, αποτελεί μια παράσταση θεάτρου και χορού με συνοδεία ζωντανής μουσικής.
Στο διήγημα, ο συγγραφέας εξιστορεί ένα περιστατικό της σχολικής ζωής του, θίγοντας το θέμα της διαμάχης του γλωσσικού ζητήματος κι ενώ όλα τα Βαλκάνια βρίσκονται σε αναβρασμό. Το γλωσσικό ζήτημα υπήρξε το έδαφος σημαντικών συγκρούσεων στη σύγχρονη ιστορία του ελληνικού κράτους, από τις απαρχές της Επανάστασης μέχρι και τις αρχές της μεταπολίτευσης, με σημαντικές πολιτικές, κοινωνικές και πολιτισμικές προεκτάσεις. Το δέντρο μηλιά, ομόηχη της μιλιάς, παίρνει στην αφήγηση τη θέση του λόγου, της λαλιάς.
Ο λόγος της θεατρικής πρόζας με τον μη λόγο της χορευτικής κίνησης θα συγκρουστούν και θα συνθέσουν με κοινό έδαφος τη μουσική. Θα γίνουν η Μηλιά, και η Μηλέα, θα αποδώσουν τη σύγκρουση του μικρού Γιωργή με τον δάσκαλό του και θα γίνουν οι λέξεις που θα παλεύουν για το ποια θα κατοικήσει τελικά στο μυαλό και την ψυχή του παιδιού.
Δύο κορυφαία έργα της ελληνικής λογοτεχνικής κληρονομιάς. Δύο εμβληματικές γυναικείες μορφές της ελληνικής λογοτεχνίας, η Ερωφίλη του Γεωργίου Χορτάτση και η Τρισεύγενη του Κωστή Παλαμά, ανταμώνουν στη σκηνή.
Η Τρισεύγενη είναι «αστόχαστη, ανυπόταχτη, παράκοη, απόκοτη», αταίριαστη με τον ασφυκτικό κοινωνικό ιστό που την περιβάλλει. Ένα πλάσμα που υπερασπίζεται πεισματικά τη φύση του. Που πάει να πει, μια τραγική ηρωίδα. Η Ερωφίλη την παρακολουθεί καθώς αφηγείται την ιστορία της και τη συντροφεύει στοργικά. Σχολιάζει, ερμηνεύει, συμπάσχει. Είναι αυτή η νεράιδα της στέρνας, η νεκρή της μάνα. Ώσπου το τραγούδισμά της γίνεται εκείνο της Τρισεύγενης, καθώς λέει: «Το δικό μου το τραγούδι πάντα, που το τραγουδάει όλη μου η ζωή. Με το δικό μου το σκοπό». Μια ιστορία σφιχταγκαλιασμένη μ’ ένα τραγούδισμα.
Η πολυεπίπεδη μουσική παράσταση Των κοχυλιών η γλώσσα με ερμηνευτή τον Θοδωρή Βουτσικάκη, έναν από τους πιο σημαντικούς τραγουδιστές της νέας γενιάς, και απαγγελία από τη Μαρίνα Καλογήρου, παρουσιάζει τα μουσικά ιδιώματα των λαών της Μεσογείου αλλά και ψηφίδες από κείμενα του γραπτού λόγου τους, καταφέρνοντας έτσι να συγκινεί. Μαζί τους συμπράττει η μοναδική Ορχήστρα Νυκτών Εγχόρδων «Θανάσης Τσιπινάκης» του Δήμου Πατρέων σε μουσική διεύθυνση του Αναστάσιου Συμεωνίδη.
Η παράσταση φέρνει σε πρώτο πλάνο τον σημερινό Άνθρωπο της Μεσογείου, που λαχταρά να αφήσει πίσω του τους διαχωρισμούς της ιστορίας και να βρει τον κοινό εσωτερικό τόπο που τον ενώνει με τους γείτονές του λαούς και του δίνει ταυτόχρονα στέρεη ελπίδα για το μέλλον. Μαρόκο, Αίγυπτος, Ισπανία, Τυνησία, Γαλλία, Κύπρος, Συρία, Λίβανος, Ισραήλ, Ελλάδα, Αλγερία, Τουρκία… Η Μεσόγειος, αυτή η γνωστή, αυτή η άγνωστη, ένα παλίμψηστο, ένα μωσαϊκό ανθρώπων, πολιτισμών, θρησκειών, γλωσσών, εθίμων, συνηθειών… Η θάλασσα που γέννησε πολιτισμούς, αγκάλιασε αντιθέσεις, η θάλασσα με τα πολλά πρόσωπα που ένωσε και χώρισε ζωές, υπήρξε πάντα σημείο αναφοράς για τον άνθρωπό της, τους μόχθους και τα όνειρά του, αλλά και πηγή έμπνευσης και γαλήνης.
Τελικά, η Μεσόγειος λειτουργεί ως σύνορο διαχωρισμού ή ως γραμμή ένωσης των χωρών που βρέχονται από αυτήν και των λαών τους; Και τι θα γίνονταν αν η θάλασσα αυτή δεν υπήρχε – τα έθνη αυτά δεν θα χωρίζονταν ή μήπως δεν θα ενώνονταν ποτέ; Οι λαοί έχουν κατορθώσει όμως σε αρκετές περιπτώσεις να γιατρέψουν τις πληγές τους και να γεφυρώσουν το όποιο χάσμα τους χωρίζει μέσω των κοινών τόπων ή απλώς της αποδοχής των πολιτισμικών στοιχείων του «απέναντι».
Το Θέατρο Πορεία συμμετέχει για πρώτη φορά στο πρόγραμμα εκδηλώσεων του ΥΠΠΟ «Όλη η Ελλάδα ένας πολιτισμός» με την παράσταση Μερικά κομμάτια πέτρας. Στην εν μέρει περιπατητική παράσταση, Ελληνοβρετανοί νέοι με καταγωγή από τη Θράκη επισκέπτονται την πατρίδα των γονιών και των παππούδων τους και ξεναγούνται στον αρχαιολογικό χώρο της Αρχαίας Ζώνης.
Κατά την ξενάγηση, τίθενται από τους νέους διάφορες ερωτήσεις, που αφορούν την καθημερινή ζωή στην Αρχαία Ζώνη, την ακμή και την παρακμή της, την ανασκαφική ιστορία της Θράκης, την ανάδειξη των αρχαιοτήτων της κ.ά. Η συζήτηση εκτείνεται πέρα από την πατριδογνωσία, καθώς περνάει σε θέματα όπως οι αρπαγές και οι καταστροφές πολιτιστικών θησαυρών, όπως λ.χ. τα μάρμαρα του Παρθενώνα, η πολιτισμική ταυτότητα, τα ταυτοτικά αφηγήματα, οι συγκρούσεις που ξεσπάνε εξαιτίας τους, ο ρόλος μιας τοπικής πολιτιστικής κληρονομιάς, η σχέση της με όλη την ανθρωπότητα κ.ά.
Στο τέλος της ξενάγησης, όλοι θα αναμετρηθούν με τα καίρια ερωτήματα «Τι περισσότερο από μερικά κομμάτια πέτρας είναι ένα μνημείο;», «Ποια η σημασία του για μένα προσωπικά;», «Γιατί (να) με νοιάζει;».
Εκπαιδευτικό εργαστήριο
Κατά την προετοιμασία της παράστασης, μαθήτριες και μαθητές από σχολεία της περιοχής, νέες και νέοι, θα συμμετάσχουν σε εργαστήριο της σκηνοθέτριας Σοφίας Βγενοπούλου, το οποίο θα πραγματοποιηθεί στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αλεξανδρούπολης. Το εργαστήριο σχεδιάστηκε με στόχο να γνωρίσουν πώς αντανακλώνται μέσα από τη ματιά των ντόπιων νέων η Ιστορία και η πολιτισμική ταυτότητα, να αντλήσουν υλικό για την τελική διαμόρφωση του δρώμενου, αλλά και για να ενθαρρυνθεί η ενεργή συμμετοχή μιας ομάδας μαθητριών και μαθητών στην παράσταση.
Μια θεατρική σύνθεση που φωτίζει την «Οδύσσεια» του καλλιτέχνη Ρενάτο Μόρντο και της συζύγου του Τρούντε με φόντο τη δραματική φυλάκισή του στο Χαϊδάρι στη διάρκεια της γερμανικής Κατοχής στην Αθήνα. Αυστριακός, Εβραίος με ελληνική ιθαγένεια και πρόσκαιρα και γερμανική, ο Μόρντο είναι εύκολος στόχος σε μια εποχή που ο κόσμος έχει χωριστεί σε στρατόπεδα.
Κεντρικό στοιχείο στη σύνθεση ο Χρόνος που τελειώνει καθώς εκκρεμεί η απόφαση μεταφοράς του Μόρντο στο Άουσβιτς. Μέσα από τα γράμματα που ανταλλάσσουν με τη σύζυγό του Τρούντε ζωντανεύουν τα όνειρα, οι εφιάλτες, η μεγάλη αγάπη της για τη Μουσική και το Θέατρο αλλά και οι εσωτερικές της συγκρούσεις καθώς η καταγωγή, η θρησκεία, η υπηκοότητα και η καλλιτεχνική της ιδιότητα άλλοτε γίνονται διαβατήρια σωτηρίας και άλλοτε η καταδίκη της.
Ο δεύτερος πρωταγωνιστής στη σκηνή είναι η Μουσική. Η Καλλιόπη Μητροπούλου ζωντανεύει συνθέσεις που είναι είτε μεταγραφές γνωστών θεμάτων είτε πρωτότυπες μουσικές συνθέσεις στο ύφος της εποχής του Μεσοπολέμου που γεωγραφικά μας ταξιδεύουν από τις παρυφές της Αφρικής ως τα καμπαρέ της κεντρικής Ευρώπης.
Η δημιουργική ομάδα του ΑΠΑΡÄΜΙΛΛΟΝ, σταθερά προσανατολισμένη σε πρωτότυπες δραματουργίες που προκύπτουν μέσα από έρευνα, στρέφει την προσοχή της για πρώτη φορά στη δραματουργία του Ιάκωβου Καμπανέλλη και συγκεκριμένα στη θρυλική Αυλή των θαυμάτων, προτείνοντας μια συμμετοχική παράσταση, που εστιάζει στη σύγκρουση συμφερόντων γύρω από τον υπερτουρισμό στα ελληνικά νησιά.
Πιο συγκεκριμένα, οι ήρωες και οι θεματικές του Καμπανέλλη αναμειγνύονται με πραγματικές αφηγήσεις και στοιχεία που συλλέγονται με επιτόπια έρευνα, δημιουργώντας έναν συμβολικό τόπο διαπραγμάτευσης των επιπτώσεων της άκρατης τουριστικής ανάπτυξης, τόσο μέσα από την αντιπαραβολή των διαφορετικών εμπλεκόμενων οικονομικών συμφερόντων, ατομικών και συλλογικών, όσο και αναδεικνύοντας τα ηθικά και δεοντολογικά διλήμματα που προκύπτουν από τα παραπάνω, με έμφαση στην ανάπτυξη βιώσιμων δεσμών εντός της κοινότητας.
Σκηνικοί δείκτες από την «Αυλή» του Καμπανέλλη προσκαλούν τόσο τους συντελεστές όσο και τους θεατές, ντόπιους και επισκέπτες, να συμμετάσχουν σε ένα καλειδοσκόπιο ανθρώπινων χαρακτήρων και περίπλοκων σχέσεων.
Το νέο έργο του χορογράφου και χορευτή Δημήτρη Μυτιληναίου με τίτλο Afternoon dances προτείνει μια χορογραφική γλώσσα πιο οριζόντια, λιγότερο ανταγωνιστική και χωρίς προσωπείο.
Το Afternoon dances θα μπορούσε να το περιγράψει κάποιος ως ένα υβριδικό έργο που αντλεί πρώτες ύλες από το κλασικό μπαλέτο και τις αντικρούει με χορογραφικά εργαλεία του μεταμοντέρνου και σύγχρονου χορού. Υπό τους ήχους κρουστών οργάνων, οι χορευτές εμφανίζονται σε διάφορους συνδυασμούς με σόλο, ντουέτα, τρίο αλλά και ως κουαρτέτο, με μόνα αισθητικά μέσα την κίνηση και τη μουσική.
Τρεις μαχαλάδες βρίσκονται σε τρεις άκρες ενός χωριού, μακριά ο ένας από τον άλλο. Έχει ο καθένας την πλατεία του, τα μαγαζιά του, τα μνήματά του, τα πανηγύρια του, που φυσικά του κάθε μαχαλά είναι τα καλύτερα από των άλλων! Και φροντίζουν να το ξέρουν οι υπόλοιποι… Μια τραγουδίστρια σε ένα δυστοπικό χωριό συνοδεύεται από βιντεοπροβολές και απόκοσμους ή εντελώς χειροπιαστούς ήχους σε ένα κάλεσμα εξερεύνησης τριών κοινοτήτων, μέσα σε ένα τζαμί. Τραγούδια και εικόνες που συναντιούνται για να συγκρουστούν, να παλέψουν και να αφήσουν τα κομμάτια τους. Η τραγουδίστρια συλλέγει ό,τι απέμεινε για να δημιουργήσει έναν νέο, ενιαίο σύγχρονο τόπο, που κανείς δεν ξέρει αν θα αντέξει στον χρόνο. Τελικά οι μαχαλάδες είναι μεταξύ τους όσο διαφορετικοί νόμιζαν;
Τρεις ηθοποιοί και δύο μουσικοί σε μια ελεύθερη σύνθεση πάνω στο φαινόμενο «Μήδεια» και το έργο του Ευριπίδη, το οποίο προσεγγίζεται με κάθε μέσο (τραγούδι, λόγο, κίνηση) και κεντρικό́ άξονα τον ήχο. Οι ηθοποιοί Κατερίνα Αντωνιάδου, Τζίνα Θλιβέρη και Όθωνας Μεταξάς εναλλάσσουν τους ρόλους του έργου συνηχώντας με τα μουσικά γλυπτά του Γιώργου Τριανταφύλλου, τους ήχους της πολίτικης λύρας της Χρυσάνθης Γκίκα και του νέυ του Κωνσταντίνου Αρνή, καθώς και με τα οπτικοηχητικά τοπία του Στέφανου Κοσμίδη. Στο κέντρο αυτού του ηχητικού κυκλώνα που δημιουργείται, του αχού της μάχης, στέκεται η Μήδεια.
Η προσωποποίηση της σύγκρουσης, ο ευριπίδειος λόγος, μέσω της δυναμικής δόνησης του ήχου, ακούγεται σε νεοελληνική́ απόδοση περιλαμβάνοντας αποσπάσματα του αρχαίου κειμένου. Η ποικιλία των ρυθμών στην ερμηνεία, και ειδικά στον Χορό, είναι μια προσπάθεια ανταπόκρισης στην ποικιλία των ρυθμών που περιέχει το κείμενο. Ο συνδυασμός διαφορετικών μουσικών ειδών, τεχνών, εικαστικών και υλικών μέσων, υπηρετεί τις πολλαπλές αντιθέσεις που περιέχονται στον μύθο και προτείνει την πολιτισμική́ συνάντηση παρελθόντος και παρόντος.
Βρισκόμαστε στον απόηχο μιας εμφύλιας εξόντωσης. Τα πρόσωπα νοσούν· οι πληγές τους τα έχουν αποκτηνώσει και μετατρέψει σε πλάσματα που ακροβατούν ανάμεσα στη ζωή και τον θάνατο. Πρόσωπα κουρασμένα, ασχημισμένα, ρημαγμένα από τον πόλεμο, από τον πόνο, την καταστροφή, την εξαθλίωση και το αβυσσαλέο μίσος· για τον αδελφό, τον συνοδοιπόρο, εκείνον που κλήθηκαν να μοιράζονται την καρπερή και την άγονη γη, για τον ίδιο τον Θεό. Η μόνη που έχει ακόμα το φως εντός της, την αθωότητα, την ελπίδα για μια αμόλυντη ζωή είναι η Νύφη· θέλει να γίνει το εύφορο χώμα για να καρπίσει η νέα γενιά που θα αγαπά και θα συμβιώνει αρμονικά. Όμως, γίνεται το διεκδικούμενο λάφυρο· το πολύτιμο διαμάντι, που όλοι θα το μολύνουν. Αφού δεν μπορούν να ανταποκριθούν στη λάμψη του, θα πρέπει να το βουτήξουν στη λάσπη τους. Οι ήρωες, όσο και να προσπαθούν να αντισταθούν στην ορμή της καταστροφής, είναι προκαταβολικά παραδομένοι στην απολυτότητα της νομοτέλειας.
* Θερμές ευχαριστίες στον Πρόεδρο Πολιτιστικού Συλλόγου Κόκκινης Εκκλησιάς Νίκο Καραβασίλη για την πολύτιμη βοήθειά του και την υποστήριξή του για την υλοποίηση της παράστασης.