Αρχαιολογικός χώρος Ανακτορούπολης
Περιγραφή
Στο δυτικό άκρο του κόλπου της Καβάλας ανοίγεται ο ευρύχωρος όρμος των Ελευθερών, όνομα προερχόμενο από το χωριό Ελευθεραί που βρίσκεται στο βάθος της κοιλάδας. Σήμερα ο προσφυγικός οικισμός της Νέας Περάμου που αναπτύχθηκε κατά μήκος της ακτογραμμής τείνει να δώσει το όνομά του στην περιοχή. Δυτικά της Νέας Περάμου και σε χαμηλό λόφο, οι βόρειες παρυφές του οποίου βρέχονται από τη θάλασσα, υψώνονται τα ερείπια ενός βυζαντινού κάστρου που ταυτίζονται με τη βυζαντινή πόλη Ανακτορόπολη. Η πόλη μνημονεύεται στις πηγές από τον 10ο αι. έως τον 15ο αι. Τον 10ο αι. αναφέρεται με το όνομα Αλεκτρυόπολις, τον 11ο- 13ο αι. ως Αλεκτορόπολις και τον 14ο αι. ως Ανακτορόπολις και Ελευθερόπολις. Οι διαφορετικές αυτές ονομασίες δημιούργησαν σύγχυση στους μελετητές για το εάν πρόκειται για την ίδια πόλη και έκανε τους περισσσότερους ιστιοριοδίφες να αναζητούν τη θέση της από το Νέστο ως το Στρυμόνα. Η ταύτιση της Ανακτορόπολης με τα ερείπια της Νέας Περάμου είναι σήμερα αποδεκτή. Σύμφωνα με τις εκκλησιαστικές πηγές αποτέλεσε επισκοπή της μητρόπολης Φιλίππων μετά την κατάργηση της οποίας πέρασε στη δικαιοδοσία του μητροπολίτη Δράμας, ενώ στους νεώτερους χρόνους αποτέλεσε τη μητρόπολη Ελευθερουπόλεως. Η Ανακτορόπολη φαίνεται να διαδραμάτισε κάποιον ιδιαίτερο λόγο στα ιστορικά δρώμενα κατά τον 14ο αι., οπότε και αναφέρεται αρκετά συχνά στις πηγές.