Η πόλη των αθέατων γυναικών της ERGON – CULTURE είναι ένα διακαλλιτεχνικό πρότζεκτ που επιχειρεί να απαντήσει στο ερώτημα πώς θα ήταν η ιστορία αν την έγραφαν οι «αθέατες», «άφωνες» γυναίκες, μέσα από μια σειρά δράσεων που διοργανώνουν οι εμπνευστές της ιδέας, η εικαστικός Ράνια Μπέλλου και η μουσικός Νεβάρτ-Βερόν Γαλιλαία, σε συνεργασία με την ποιήτρια Άνια Βουλούδη.
Με βασικό άξονα μελέτης την ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης και υπογραμμίζοντας την ιστορικότητα της συνείδησης και της συλλογικής μνήμης, οι τρεις γυναίκες καλλιτέχνες προσφέρουν νέες αναγνώσεις του ρόλου της γυναίκας από την αρχαιότητα ως σήμερα: εικαστική εγκατάσταση, διαδραστική περφόρμανς ποίησης, σύνθεση μουσικού έργου και μουσική περφόρμανς.
Χρησιμοποιώντας τις αισθήσεις της ηχόρασης, της απτικής όρασης, του ήχου και του χρώματος, το πρότζεκτ δημιουργεί πρόσθετες γέφυρες αισθητηριακής επικοινωνίας με το παρελθόν.
H καλλιτεχνική δράση «Περί Χρείας Αναπνοής, Μετά Πανδημικά Μέλλοντα» παρουσιάζει δύο διαφορετικές παραστάσεις στις 28 και 29 Ιουλίου. Η πρώτη τιτλοφορείται «Τα Ερείπια εντός μου…» και πρόκειται για την εικαστική performance του Άγγελου Σκούρτη, ενώ η δεύτερη ονομάζεται «Asymptote», είναι χορευτική παράσταση και παρουσιάζεται σε πρωτότυπη μουσική του Κωνσταντίνου Μπακογιάννη. Ταυτοχρόνως, οι δύο αυτές παραστάσεις πλαισιώνονται από τρεις εικαστικές εγκαταστάσεις: «Το Κατώφλι» της Μαίρης Ρουσιώτη, τα «Αναθήματα» της Νάντιας Σκορδοπούλου και τις «Στήλες Ίασης» της Βιβέτας Χριστούλη, που θα εκτίθενται στο Γαλεριανό Συγκρότημα Θεσσαλονίκης από τις 15 Ιουλίου έως τις 5 Σεπτεμβρίου.
Όλες οι δράσεις αντλούν ερεθίσματα από τα αρχαία Ασκληπιεία και τη δυναμική τους ως ενεργά σύμβολα ιστορικής μνήμης που σχετίζονται με την ίαση και με αφορμή την πανδημία coronavirus, η δράση επιχειρεί την επικαιροποίηση της επαφής μας με το πολιτισμικό μας παρελθόν, για τον σχεδιασμό του μετα-πανδημικού μας μέλλοντος.
Με αφετηρία αρχαία ιατρικά συγγράμματα (Γαληνός) και ιδεολογικές και φιλοσοφικές αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων για την υγεία, η δράση «Περί Χρείας Αναπνοής – Μετά Πανδημικά Μέλλοντα» αποτελεί σχόλιο και αισθητική ρήξη στην «πόλη του εγκλεισμού» που έχει προκύψει από τα μέτρα πρόληψης κατά της covid-19.
Μια παράσταση που συνδυάζει τη σύγχρονη πειραματική μουσική με το μουσικό θέατρο. Με τη διαρκή χρήση ακαθόριστων φωνημάτων οι μουσικοί της παράστασης αποκαλύπτουν την ανθρώπινη φωνή ως ένα πρωτόλειο μέσο μη γλωσσικής επικοινωνίας, δημιουργώντας μια αίσθηση αρχέγονης τελετουργίας. Η ωμότητα των φωνών και των οργάνων είναι ηχητικά συμβάντα που οριοθετούν την βία, όπως αυτή ξεκλειδώνεται μέσα από το έργο του Ευριπίδη: μεταξύ Πενθέα και Διονύσου, μεταξύ των αντίθετων δυνάμεων της ανθρώπινης φύσης, μεταξύ της παράδοσης και της θηριώδους επιθυμίας για το καινούριο. Όπως οι Βάκχες αναδεικνύουν μια αέναη σύγκρουση στη βάση της ανθρώπινης ψυχής και της ιστορίας, έτσι και η παράσταση Η Φωνή των Βακχών επιδιώκει να διεισδύσει στη φύση της ανθρώπινης φωνής και να αναδείξει τις ανεξερεύνητες πτυχές της.
Με οδηγό το ανθρώπινο σώμα και τη μουσική, σκιαγραφείται η ανθρώπινη πλευρά της Μέδουσας. Η Μέδουσα δεν είναι το «τέρας», αλλά ένα από τα πιο διαχρονικά σύμβολα της Γυναίκας-θύματος, η οποία καλείται να βρει την ταυτότητά της και να επιβιώσει σε μια κοινωνία που είναι θεμελιωμένη με βάση τις πατριαρχικές επιταγές. Μια κοινωνία που δεν διστάζει να δαιμονοποιήσει την ομορφιά της και να την τιμωρήσει για αυτήν. Στο πλαίσιο της παράστασης αναπαράγεται ο βιασμός της Μέδουσας, κινούμενος σε δύο χρονικά επίπεδα: της αρχαιότητας που γέννησε τον μύθο, και στη συνέχεια, μεταφερόμενοι στο σήμερα, της σύγχρονης οπτικής. Στόχος είναι η απονομή συμβολικά της δικαιοσύνης για το αποτρόπαιο έγκλημα του βιασμού. Όπως και για τον ηθικό «βιασμό» που διαχρονικά υφίσταται η Γυναίκα αλλά και ο κάθε Άλλος, μέσω της διαρκούς περιθωριοποίησης και δαιμονοποίησής τους από την πατριαρχική κοινωνία.
H Alcedo Folk Band συνθέτει ένα τελείως καινούργιο και φρέσκο κείμενο που έχει αφετηρία και έμπνευση τις διηγήσεις περί μεταμορφώσεων του Οβίδιου και χτίζουν ένα χορόδραμα το οποίο ονομάζει folk opera.
Νέες και πρωτότυπες μουσικές, χοροί, ιντερμέδια, τραγούδια και απρόσμενα «χορικά» ξετυλίγουν και αποκαλύπτουν την εξέλιξη της ιστορίας, ενώ το χορευτικό τρίο Araneum ανασυνθέτει συνεχώς επί σκηνής τις εικόνες της αφήγησης.
Οι έξι μουσικοί συχνά συμμετέχουν σε σκηνικές δράσεις, ενώ με διάφορους τρόπους συμβάλλουν όχι μόνο στις μυθολογικές «μεταμορφώσεις» αλλά και σε αυτές της μουσικής φόρμας
H παράσταση ζωντανεύει µουσικοθεατρικά το οµώνυµο πεζογράφημα του Γιώργου Ιωάννου, διατηρώντας και φωτίζοντας την µοναδικότητα της ύφανσής του.
Στη δραµατουργική σύνθεση, παρεµβάλλονται ποιήµατα του Μανόλη Αναγνωστάκη και του Ντίνου Χριστιανόπουλου, αποσπάσµατα από το Ο πεθαµένος και η ανάσταση του Νίκου Γαβριήλ Πεντζίκη, καθώς και από το πιο αρχετυπικό ερωτικό ποίηµα, το Άσµα Ασµάτων.
Παράλληλα, συνδιαλέγονται αυθεντικές συνθέσεις για κουαρτέτο σαξοφώνων των σύγχρονων Αμερικανών εκπροσώπων του µινιµαλισµού: Φίλιπ Γκλάς και Μάικλ Νάιμαν.
Δύο βυζαντινά χρονογραφήματα, υψηλής λογοτεχνικής αξίας, αφηγηματικής παραστατικότητας και εσωτερικής έντασης, βρίσκονται στον πυρήνα της παράστασης/performance για τέσσερις ηθοποιούς και έναν χορευτή. Αντλώντας ελεύθερα υλικό από Τα χρονικά των αλώσεων της Θεσσαλονίκης (Άγρα, Αθήνα 2010) η παράσταση δραματοποιεί επιλεγμένα αποσπάσματα από τις προσωπικές αυτοβιογραφικές ιστορικές αφηγήσεις του ιερέα Ιωάννη Καμινιάτη και του επίσης ιερέα Ιωάννη Αναγνώστη. Αυτόπτες μάρτυρες, με διαφορετικό βαθμό εμπλοκής, στην άλωση της Θεσσαλονίκης το 904 μ.Χ. από Σαρακηνούς πειρατές, ο πρώτος, στην άλωση του 1430 μ.Χ. από τους Τούρκους του Μουράτ, ο δεύτερος, αναζήτησαν καταφύγιο στη βάσανο της γραφής. Η παράσταση υιοθετώντας την τεχνοτροπία των «αγγελικών ρήσεων» της αρχαίας ελληνικής Τραγωδίας αλλά και κώδικες ρητορικής ανάγνωσης, δραματοποιεί τη σωματοποίηση της φρίκης του πολέμου, αναδεικνύει την τραγική θεατρικότητα της ιστορικής αφήγησης και με ανθρωπολογικό ενδιαφέρον αντικρίζει κατάματα τη βία της Ιστορίας.
Μια υψιστρεφής πορεία βίαιης ενηλικίωσης. Μια καταβύθιση στα σκοτάδια του μυθικού «εγώ». Με αφορμή την αποσπασματικά σωζόμενη τραγωδία «Φαέθων», ο σκηνοθέτης Κωνσταντίνος Μάρκελλος καταθέτει ένα μεταδραματικό παραστασιακό εγχείρημα όπου το σπαραγμένο έργο του Ευριπίδη, θραύσμα ενός ευρύτερου διακειμενικού ψηφιδωτού Λόγου και Μουσικής, είναι μόνο η πρώτη συλλαβή μιας πολυσυλλεκτικής Χορικής επιτέλεσης με άξονές της την επιθυμία για το ανέφικτο και το πιθανό κόστος της υπέρβασης. Οι προεκτάσεις του Μύθου του Φαέθοντα και η ασύνδετη πλοκή του ομώνυμου ευριπίδειου έργου συνευρίσκονται σε ένα ενδιάμεσο πεδίο διαλόγου, όπου τα πρόσωπα και τα κίνητρα του δράματος υποκαθιστούν η διασπορά του νοήματος και η αυτοαναφορικότητα. Ο μύθος του Φαέθοντα, τελικά, «ανασυστήνεται» με την αρωγή της αληθινής ζωής, και η ζωή ομολογεί τον Μύθο προσδοκώντας ένα καινούργιο –και εφικτό– είδος Κάθαρσης.
Ένα «ζουρ φιξ» σε ένα αυτοσχέδιο πάρκο τσέπης. Τέσσερις γυναίκες με τα φώτα και τους ήχους της πόλης λίγο μακριά. Οι δύο κάνουν πρόβα μουσικής. Οι άλλες δύο μιλάνε μεταξύ τους. Τέσσερις γυναίκες που, μετά από έναν παρατεταμένο εγκλεισμό, έχουν ανάγκη να βρουν ένα νέο περπάτημα. Μια συνάντηση που ξεκινάει με 2 καπέλα για πάρτι και καταλήγει σε ένα μοίρασμα: βιώματα, κίνηση, πότισμα, παιχνίδι, βία, τραγούδι, σοκολάτες, αγκαλιά. Ένα βράδυ αφιερωμένο στην καθημερινότητα που ξεκινάει πάλι, στο «κανονικό» που ποτέ δεν είναι, στην πόλη που δεν αγαπάει τα κορίτσια, στο πώς είναι να είσαι γυναίκα σε μια κοινωνία φτιαγμένη από άνδρες. Μια εξομολόγηση για τις ζωές που έζησαν, από τα κορίτσια που σουλατσάρουν, σε αυτά που θέλουν αλλά δεν τα κάνουν… ακόμα.
Catch-22 σημαίνει «φαύλος κύκλος», αφού το μυθιστόρημα του Τζόζεφ Χέλλερ έμελλε να καθιερωθεί ως έκφραση για να δηλώσει το παράλογο της ανθρώπινης ύπαρξης, το παράλογο του πολέμου, όπου επιτυχία και καταστροφή είναι άρρηκτα συνδεδεμένες.
Γιατί τι άλλο είναι ο πόλεμος παρά ένας ακόμη Σίσυφος που σπρώχνει τον βράχο του στην κορυφή και πάλι πίσω; Το Catch (19)22 εξερευνά τη Μικρασιατική Καταστροφή μέσα από το παράλογο του πολέμου και δεν διστάζει να τη φέρει αντιμέτωπη με τη μακεδονική ακμή και παρακμή. Εκεί, πάνω από τους τάφους των μεγάλων βασιλιάδων. Όπου μεγαλείο και θάνατος είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος.
H site-specific performance Catch (19)22 έρχεται στον αρχαιολογικό χώρο των Βασιλικών Τάφων Αιγών, μετά από συλλογή προφορικών και γραπτών μαρτυριών για τη ζωή στη Μικρά Ασία και με την καλλιτεχνική συμβολή μαθητών του 1ου Γυμνασίου Βέροιας.