Η θεατρική παράσταση Κουρά, σε σκηνοθεσία του Θοδωρή Γκόνη και κείμενα της Γλυκερίας Μπασδέκη, έρχεται στο Αρχαίο Θέατρο Γιτάνων στη Θεσπρωτία.
Ο Μέγας Κουρέας και η Κορυφαία (ενός χορού που δεν υπάρχει πια), βρίσκονται ολομόναχοι μαζί σ’ έναν κόσμο κατεστραμμένο, αφύσικο και αγνώριστο πια. Με μέσον σωτηρίας ένα ψαλίδι κουράς και τον κατακερματισμένο Λόγο προσπαθούν να θυμηθούν όσα ξέχασαν και να επαναφέρουν την φυσική τάξη των πραγμάτων. Σ’ αυτή την προσπάθεια, η κουρά της Κορυφαίας- αμνού αποτελεί την έσχατη χειρονομία στην υπονόμευση της φυσικής τάξης και της επανάληψης ως εθιμικού δικαίου που κρατά την κοινότητα σε συνοχή. Τα μαλλιά προσφέρονται με αντάλλαγμα έναν νέο, «ανάλαφρο» και «αναμάρτητο» αυτό. Το κειρόμενο σώμα πρέπει να λατρευτεί, αλλιώς η τελετή θα μείνει μόνον στην περιγραφή και η φύση θα ξαναγίνει αμείλικτη.
Η Κουρά είναι μια αλληγορία περί φύσεως, μια σκληρή και τρυφερή τελετουργία σ’ έναν διαλυμένο κόσμο που αντιστέκεται στη φυσική καταστροφή του. Ο Μέγας Κουρέας και η Κορυφαία, «το τελευταίο ζευγάρι στη γη», θα αλληλολατρευτούν για να μπορέσουν να σώσουν τη Μητέρα Φύση τους, τη Μεγίστη Κομμώτρια των πάντων.
Η νέα παραγωγή Μωρή Φύση! της δραστήριας ομάδας C. for Circus είναι μια ξεχωριστή παράσταση θεάτρου και μουσικής, βασισμένη στη νουβέλα του Κινέζου συγγραφέα Γιεν Λιένκε Χρόνια Μήνες Μέρες. Η παράσταση «παρακολουθεί» μια χρονιά που η ξηρασία έμοιαζε να μην τελειώνει ποτέ και αφηγείται μια ιστορία για τη δύναμη της ζωής.
Από το πρωί ως το βράδυ ο Παππούλης, κεντρικός χαρακτήρας της ιστορίας, σχεδόν ακούει τα μαλλιά του να καίγονται. Ένα τρομερό κύμα ξηρασίας αναγκάζει τους κατοίκους ενός απομακρυσμένου ορεινού χωριού να τραπούν σε φυγή – όλους εκτός από αυτόν τον γέρο άνδρα κι ένα τυφλό σκυλί, που δεν μπορούν να κάνουν το εξουθενωτικό ταξίδι στα βουνά σε αναζήτηση τροφής και νερού. Ο γέρος φυλάει μία και μοναδική καλαμποκιά που έχει φυτρώσει στην άγονη γη. Αφιερωμένος σε αυτήν και στην ελπίδα που του δίνει, αγωνίζεται κάθε μέρα ενάντια στην ήττα, κερδίζει κάθε μέρα μια νίκη κόντρα στον θάνατο. Μια πεισματική μάχη επιβίωσης μέχρι τη δραματική κορύφωση του τέλους όπου ο ένας από τους δύο πρέπει να θυσιαστεί για να επιβιώσει ο άλλος και να κρατήσει ζωντανή την καλαμποκιά.
Η μουσικοθεατρική παράσταση Ίσως και να είμαστε αδέρφια τελικά της Φένιας Παπαδόδημα βασίζεται στη συγκλονιστική επιστολή του Ινδιάνου αρχηγού Σηάτλ που γράφτηκε το 1854 σαν απάντηση στον εκπρόσωπο της Ουάσινγκτον που ζητούσε να αγοράσει τη γη τους. «Αν σας πουλήσουμε τη γη μας, θα πρέπει να θυμάστε πως είναι ιερή…» Σκοπός του έργου είναι η δημιουργία μιας κοινής συνείδησης που υπαγορεύει μια αλήθεια η οποία δεν έχει ακόμη κατανοηθεί πλήρως: Για να σταματήσουμε την καταστροφή της Φύσης θα πρέπει πρώτα να αλλάξουμε την ίδια την κοσμοεικόνα μας. Μια μουσική περιήγηση, τέλος, γύρω από τη χτισμένη το 1280 Κόκκινη Εκκλησιά στο Βουργαρέλι, όπου διάσπαρτα τοποθετημένοι πίνακες του Γιώργου Κόρδη αφηγούνται τη μεταμόρφωση του ανθρώπου και του πλανήτη, από την πτώση από τον Κήπο της Εδέμ έως σήμερα, συνομιλώντας με τα δρώμενα.
Η πρωτότυπη σύνθεση εμπεριέχει, επίσης, αποσπάσματα κειμένων από τα έργα Η πράσινη ιστορία του κόσμου του Κλάιβ Πόντινγκ και Θάνατος και Ανάσταση της ιερής κοσμολογίας του Φίλιππου Σέρραρντ.
Μια παράσταση για εφήβους όλων των ηλικιών, το έργο Δύο πέτρες με παράξενο σχήμα της δραστήριας ομάδας Apparatus είναι μια σκηνική σύνθεση που αντλεί θέματα, προβληματισμούς, εικόνες και ήχους από τη σκέψη ότι η φύση δεν γνωρίζει κρίση. Μέσα από μια παιγνιώδη αφήγηση κρυφοκοιτάζει ένα ολόκληρο σύμπαν πιθανοτήτων και δυνατοτήτων που διανοίγεται μπροστά μας.
Στην παράσταση, τέσσερα θεατρικά πρόσωπα αναζητούν αρμούς και ρωγμές σε έναν χώρο που τα συνδέει με το περιβάλλον, τον πολιτισμό και τη μνήμη και που τα συνδέει τελικά μεταξύ τους. Με στόχο να δημιουργήσουν κάτι με ό,τι κι αν βρίσκεται στη διάθεσή τους, πασχίζοντας να αφήσουν πίσω τους ίχνη κι όχι μόνο ερείπια, αναζητούν τις αξίες των υλικών και των σκέψεων, προσπαθούν να κατανοήσουν τις αλλαγές και να βρουν τη θέση τους σε αυτό το ευμετάβλητο σύμπαν. Σε ένα παιχνίδι με τα υλικά, το φως, τη μουσική και την ποίηση, ισορροπούν μεταξύ βαρύτητας και ελαφρότητας, δρουν και μετατοπίζονται, μεταβάλλουν τον χώρο και μεταβάλλονται από αυτόν.
Ο σκηνοθέτης Κωνσταντίνος Μάρκελλος (συγγραφέας των έργων Η απαγωγή της Τασούλας, Χορευτική πανούκλα και Δυο πορτοκάλια για τα Χριστούγεννα) εμπνέεται από έναν λαϊκό θρύλο της Ηπείρου για να συνθέσει ένα δημοτικοφανές κείμενο στα πρότυπα των Παραλογών. Μια ομάδα ηθοποιών-μουσικών ερμηνεύουν άλλοτε ως Αφηγητές κι άλλοτε ως Δρώντες Χαρακτήρες, ενώ ταυτόχρονα τραγουδούν πρωτότυπες συνθέσεις σε δρόμους πολυφωνικού ηπειρώτικου από τη Βασούλα Δελλή και τη Ναταλία Λαμπαδάκη, μέλη του φωνητικού σχήματος «Πλειάδες».
Η γριά Ίτσα είχε ιδιαίτερο και ρόλο στην κοινότητα του χωριού Αετομηλίτσα της Κόνιτσας. Είχε χαρακτηριστικά καλής μαγίστρας, σκορπίζοντας γύρω της ανακούφιση ανάμικτη με φόβο. Τον Ιούλιο του 1974 όταν, κηρύχτηκε γενική επιστράτευση, μάζεψε τα κορίτσια στην εκκλησία του Αη-Νικόλα, για την επιτέλεση ενός αρχέγονου, αποτρεπτικού Χορού. Ενός ανάποδου χορού, αντίθετου με τη φορά των δεικτών του ρολογιού, με τα πρόσωπα να κοιτούν όχι προς το κέντρο του κύκλου, αλλά προς τα έξω. Χορεύοντας επαναλάμβαναν ρυθμικά, τα λόγια «Δεν είναι τίποτα, καλέ, δεν είναι τίποτα. Οι εχθροί στη θάλασσα και τα παιδιά στο σπίτι».
*Η παραγωγή θα ήθελε να ευχαριστήσει τον Καθηγητή Λαογραφίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας Κο Βασίλη Νιτσιάκο, ο οποίος εμπιστεύτηκε στην καλλιτεχνική ομάδα τα προσωπικά του βιώματα, όπως τα κατέγραψε στο πρόσφατο βιβλίο του «Και το σώμα θυμάται…»
Στον κατεξοχήν φορτισμένο τόπο του Νεκρομαντείου του Αχέροντα, συναντάμε μια γυναίκα στην αυλή του σπιτιού της. Μας καλωσορίζει και μας μαζεύει γύρω της για να μας διηγηθεί την εμπειρία της από την πρώτη της συνάντηση με το φαινόμενο του θανάτου. Μαζί της, δίπλα της ένας μουσικός σαν μια αόρατη φιγούρα τη συνοδεύει ηχητικά σε αυτή τη σύγχρονη και συνάμα παραδοσιακή αφήγηση. Μια αφήγηση για το πέρασμά από την εγκόσμια κατάσταση στην υπερκόσμια. Μια προσπάθεια κατανόησης και εξαγνισμού του δεύτερου μέρους του ζεύγους «Ζωή και Θάνατος». Αυτού του τόσο καθημερινού και αναπόσπαστου μέρους κάθε ύπαρξης που ακόμη μας δυσκολεύει στην αποδοχή του.
Η πολυεπίπεδη μουσική παράσταση Των κοχυλιών η γλώσσα με ερμηνευτή τον Θοδωρή Βουτσικάκη, έναν από τους πιο σημαντικούς τραγουδιστές της νέας γενιάς, και απαγγελία από τη Μαρίνα Καλογήρου, παρουσιάζει τα μουσικά ιδιώματα των λαών της Μεσογείου αλλά και ψηφίδες από κείμενα του γραπτού λόγου τους, καταφέρνοντας έτσι να συγκινεί. Μαζί τους συμπράττει η μοναδική Ορχήστρα Νυκτών Εγχόρδων «Θανάσης Τσιπινάκης» του Δήμου Πατρέων σε μουσική διεύθυνση του Αναστάσιου Συμεωνίδη.
Η παράσταση φέρνει σε πρώτο πλάνο τον σημερινό Άνθρωπο της Μεσογείου, που λαχταρά να αφήσει πίσω του τους διαχωρισμούς της ιστορίας και να βρει τον κοινό εσωτερικό τόπο που τον ενώνει με τους γείτονές του λαούς και του δίνει ταυτόχρονα στέρεη ελπίδα για το μέλλον. Μαρόκο, Αίγυπτος, Ισπανία, Τυνησία, Γαλλία, Κύπρος, Συρία, Λίβανος, Ισραήλ, Ελλάδα, Αλγερία, Τουρκία… Η Μεσόγειος, αυτή η γνωστή, αυτή η άγνωστη, ένα παλίμψηστο, ένα μωσαϊκό ανθρώπων, πολιτισμών, θρησκειών, γλωσσών, εθίμων, συνηθειών… Η θάλασσα που γέννησε πολιτισμούς, αγκάλιασε αντιθέσεις, η θάλασσα με τα πολλά πρόσωπα που ένωσε και χώρισε ζωές, υπήρξε πάντα σημείο αναφοράς για τον άνθρωπό της, τους μόχθους και τα όνειρά του, αλλά και πηγή έμπνευσης και γαλήνης.
Τελικά, η Μεσόγειος λειτουργεί ως σύνορο διαχωρισμού ή ως γραμμή ένωσης των χωρών που βρέχονται από αυτήν και των λαών τους; Και τι θα γίνονταν αν η θάλασσα αυτή δεν υπήρχε – τα έθνη αυτά δεν θα χωρίζονταν ή μήπως δεν θα ενώνονταν ποτέ; Οι λαοί έχουν κατορθώσει όμως σε αρκετές περιπτώσεις να γιατρέψουν τις πληγές τους και να γεφυρώσουν το όποιο χάσμα τους χωρίζει μέσω των κοινών τόπων ή απλώς της αποδοχής των πολιτισμικών στοιχείων του «απέναντι».
Βρισκόμαστε στον απόηχο μιας εμφύλιας εξόντωσης. Τα πρόσωπα νοσούν· οι πληγές τους τα έχουν αποκτηνώσει και μετατρέψει σε πλάσματα που ακροβατούν ανάμεσα στη ζωή και τον θάνατο. Πρόσωπα κουρασμένα, ασχημισμένα, ρημαγμένα από τον πόλεμο, από τον πόνο, την καταστροφή, την εξαθλίωση και το αβυσσαλέο μίσος· για τον αδελφό, τον συνοδοιπόρο, εκείνον που κλήθηκαν να μοιράζονται την καρπερή και την άγονη γη, για τον ίδιο τον Θεό. Η μόνη που έχει ακόμα το φως εντός της, την αθωότητα, την ελπίδα για μια αμόλυντη ζωή είναι η Νύφη· θέλει να γίνει το εύφορο χώμα για να καρπίσει η νέα γενιά που θα αγαπά και θα συμβιώνει αρμονικά. Όμως, γίνεται το διεκδικούμενο λάφυρο· το πολύτιμο διαμάντι, που όλοι θα το μολύνουν. Αφού δεν μπορούν να ανταποκριθούν στη λάμψη του, θα πρέπει να το βουτήξουν στη λάσπη τους. Οι ήρωες, όσο και να προσπαθούν να αντισταθούν στην ορμή της καταστροφής, είναι προκαταβολικά παραδομένοι στην απολυτότητα της νομοτέλειας.
* Θερμές ευχαριστίες στον Πρόεδρο Πολιτιστικού Συλλόγου Κόκκινης Εκκλησιάς Νίκο Καραβασίλη για την πολύτιμη βοήθειά του και την υποστήριξή του για την υλοποίηση της παράστασης.
Τι σχέση έχει ο Γκαίμπελς με τον Χατζηαβάτη; Ο Καβάφης με την Κλεοπάτρα; Ο Νιόνιος με τον Τσώρτσιλ; Και πώς το δάγκωμα μιας μαϊμούς ευθύνεται για τη Μικρασιατική εκστρατεία; H Artifactory παρουσιάζει την παράσταση θεάτρου σκιών για μικρούς και μεγάλους Ο Καραγκιόζης το 31 π.Χ. στην Αλεξάνδρεια, που έχει ως αφετηρία το ποίημα του Κ.Π. Καβάφη Το 31 π.Χ. στην Αλεξάνδρεια.
Το έργο αναδεικνύει τη ναυμαχία του Ακτίου, ένα κρίσιμο γεγονός της ελληνιστικής αρχαιότητας, προσφέροντας μια μοναδική εμπειρία που αντικατοπτρίζει σύγχρονα θέματα περί παραπληροφόρησης, της παράδοξης φύσης του πολέμου και της επιρροής των ψευδών ειδήσεων στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης. Η παράσταση αποτελεί μέρος του διαθεματικού πολυσυλλεκτικού εγχειρήματος Καβάφης: 4 ποιήματα για τη Νικόπολη, που επιχειρεί τη σύνδεση του ποιητικού σύμπαντος του Καβάφη και της σχέσης του με την αρχαιότητα, έτσι όπως αυτή αποκαλύπτεται μέσα από τέσσερα ποιήματα, με τον αρχαιολογικό χώρο της Νικόπολης και την ιστορία της.